ΑΚΟΝΙΣΤΕ ΤΑ ΟΝΕΙΡΑ, ΝΑ ΣΦΑΞΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ

Εάν δεν μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τα μάτια σας για να βλέπετε, τότε θα τα χρειαστείτε για να κλάψετε


Δευτέρα 24 Οκτωβρίου 2016

Γιατί έφυγε η Βρετανία του Κώστα Λαπαβίτσα.


Ένα κατατοπιστικό και σημαντικό άρθρο του καθηγητή Κώστα Λαπαβίτσα.
Το Brexit δεν ήταν η πρώτη φορά που οι Ευρωπαίοι απέρριψαν την ΕΕ και δεν θα είναι η τελευταία. Να τι πρέπει να κάνει η Αριστερά.
(Φωτό από Διαδήλωση υπέρ της παραμονής στην ΕΕ στο Λονδίνο τον Ιούνιο του 2016. Ed Everett / Flickr)
Η νίκη της Εξόδου στο βρετανικό δημοψήφισμα αποτελεί μια στιγμή πολιτικής σύγχυσης για τη χώρα – μια ανάπαυλα στον ανταγωνισμό μεταξύ των κοινωνικών τάξεων. Καμία τάξη δεν φαίνεται ικανή για την ώρα να κατευθύνει τα γεγονότα. Η άρχουσα τάξη δεν έχει σαφή σχέδια για το μέλλον και φαίνεται προσωρινά παραζαλισμένη.

Η εργατική τάξη και οι φτωχοί έχουν εκφράσει μεγάλη οργή για την κατάσταση τόσο της κοινωνίας όσο και του έθνους, αλλά είναι επίσης βαθύτατα διχασμένοι, με αντιφατικές ιδέες να επικρατούν ανάμεσά τους. Η άμορφη μεσαία τάξη είναι βαθύτατα απογοητευμένη από την τροπή των γεγονότων και θα ήθελε ένα στιβαρό χέρι στο τιμόνι, αλλά δεν έχει καμία ιδέα για το πώς να επιτύχει αυτό το αποτέλεσμα.

Τέτοιες στιγμές απαιτούν μια αποφασιστική πολιτική δύναμη που θα αλλάξει την κοινωνική ισορροπία. Ιστορικά, στιγμές σαν αυτές έχουν κυριαρχηθεί από ισχυρές προσωπικότητες, οι οποίες έβαλαν την σφραγίδα τους στην κοινωνική ανάπτυξη. Αλλά δεν υπάρχει κανένας Τσόρτσιλ, ούτε καν ένας Πιτ ή ένας Γουέλινγκτον, στη Βρετανία σήμερα.
Αντιθέτως, η ευθύνη για την έξοδο της χώρας από το αδιέξοδο βρίσκεται στα χέρια του πολιτικού προσωπικού των καθιερωμένων κομμάτων. Η αίσθηση της σύγχυσης όμως δεν θα διαρκέσει για πολύ. Ήδη το Κόμμα των Συντηρητικών, ως η αδίστακτη εκλογική μηχανή που είναι, έχει αρχίσει να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες. Εάν έχει επιτυχία, το αποτέλεσμα για την εργατική τάξη θα είναι εξαιρετικά αρνητικό. Αυτός είναι ο κίνδυνος του δημοψηφίσματος.

Η ευθύνη για την αποτροπή ενός τέτοιου αποτελέσματος και για να προχωρήσει η χώρα μπροστά ανήκει στο Εργατικό Κόμμα, το οποίο αντιμετωπίζει επίσης βαθιά αναταραχή. ΤοΕργατικό Κόμμα θα μπορούσε να δώσει μορφή στις επιθυμίες της εργατικής τάξης και των φτωχών, είτε ψήφισαν υπέρ της εξόδου είτε υπέρ της παραμονής.

Σε αυτό εναπόκειται να παρουσιάσει ένα νέο όραμα της κοινωνίας και του έθνους, οδηγώντας τη Βρετανία σε ένα δρόμο που θα ευνοεί τα συμφέροντα της μεγάλης πλειοψηφίας. Αυτή είναι η υπόσχεση του δημοψηφίσματος, αλλά για να συμβεί κάτι τέτοιο το Εργατικό Κόμμα θα πρέπει πρώτα να τακτοποιήσει τα του οίκου του.

Το δημοψήφισμα έχει δημιουργήσει αυτή την αιχμηρή επιλογή για τη Βρετανία επειδή αντιπροσωπεύει μια μετατόπιση των τεκτονικών πλακών στη βρετανική κοινωνία. Μια προσεκτική ματιά στα αποτελέσματα σε συνδυασμό με μια εκτεταμένη δημοσκόπηση με δείγμα πάνω από δώδεκα χιλιάδες ανθρώπους που διεξήχθη από την Lord Ashcroft polls – που εξετάζεται στο πλαίσιο των πολιτικών γεγονότων που προηγήθηκαν – αποκαλύπτουν δύο ρήγματα, το ένα πολύ πιο βαθύ από το άλλο.

Το μικρότερο ρήγμα
Το μικρότερο ρήγμα εμφανίζεται στη βρετανική άρχουσα τάξη: η πλειοψηφία των τραπεζιτών, βιομηχάνων, εμπόρων, επενδυτών και άλλοι τάχθηκαν υπέρ της παραμονής στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ μόνο μια πολύ μικρή μειονότητα τάχθηκε υπέρ της εξόδου. Η απόδειξη του σχετικού μεγέθους των δύο πλευρών είναι αδιαμφισβήτητη.

Περισσότερο από το 80% των μελών της Συνομοσπονδίας των Βρετανικών Βιομηχανιών (CBI) έχουν ταχθεί υπέρ της παραμονής, ενώ μόνο το 5% έχουν πάρει θέση υπέρ της εξόδου. Ενώ σωρός Βρετανών επιχειρηματιών υπέγραψαν ονομαστικά επιστολές προς τον Τύπο υποστηρίζοντας την παραμονή, μια δυναμική και καλά συνδεδεμένη μειονότητα έχει ταχθεί υπέρ της εξόδου.

Η κατάσταση αυτή δεν αποτελεί έκπληξη. Τα οικονομικά συμφέροντα του μεγαλύτερου μέρους της βρετανικής άρχουσας τάξης συνδέονται στενά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ιδιαίτερα όσον αφορά την ελεύθερη μετακίνηση αγαθών εντός της κοινής αγοράς.

Το 2015 το 44,4% των βρετανικών εξαγωγών κινήθηκε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ το 53,6% των εισαγωγών προήλθε από αυτήν. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάθε σημαντική διαταραχή αυτών των ροών μέσω δασμών ή άλλων εμποδίων θα έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις μεγάλες βρετανικές επιχειρήσεις.

Επιπλέον, οι οικονομικές δραστηριότητες του City υπαγορεύουν επίσης την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Το City λειτουργεί ως ένα τεράστιο οφσόρ κέντρο για την Ευρωπαϊκή Ένωση παρά το γεγονός ότι η υποτιθέμενη ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος θα έχει κατά πάσα πιθανότητα αρνητικό αντίκτυπο στις δραστηριότητές του. Ο Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός και οι υπόλοιποι ρυθμιστικοί θεσμοί που δημιουργήθηκαν από την Ευρωπαϊκή Ένωση για την επίβλεψη της Τραπεζικής Ένωσης είναι πιθανό να επηρεάσουν την ελευθερία του City να συμμετέχει σε κερδοσκοπικές και άλλες διαδικασίες.

Παρά αυτήν την αλληλεξάρτηση, η Βρετανία έχει ενσωματωθεί στα δίκτυα της ΕΕ σε πολύ μικρότερο βαθμό από τις χώρες του πυρήνα της Ένωσης. Οι εμπορικοί δεσμοί μεταξύ της Βρετανίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι στην πραγματικότητα μεταξύ των πιο αδύναμων εντός της Ένωσης των 28, παρόμοια σε τάξη μεγέθους με τις εμπορικές ροές ανάμεσα στην Ελλάδα και την ΕΕ ή την Ιταλία και την ΕΕ. Αντίθετα, τόσο για τη Γαλλία όσο και για τη Γερμανία το εμπόριο με την ΕΕ αγγίζει σχεδόν το 60% των εξαγωγών και το 70% των εισαγωγών.

Η μειονότητα της άρχουσας τάξης που υποστηρίζει την έξοδο είναι μια ετερόκλητη ομάδα χωρίς ισχυρό τομεακό χαρακτήρα, η οποία ελπίζει εν μέρει να διεξάγει πιο έντονα εμπορικές δραστηριότητες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Πέρα από αυτό, όμως, οι υποστηρικτές της εξόδου ελπίζουν να προωθήσουν αφενός μια πιο ακραία νεοφιλελεύθερη ατζέντα απαλλάσσοντας τη Βρετανία από τους κανονισμούς της ΕΕ και αφετέρου επιδιώκοντας την περαιτέρω μείωση των εργατικών δικαιωμάτων και της κοινωνικής προστασίας.

Αυτές οι ευγενείς φιλοδοξίες σίγουρα δεν αφήνουν το υπόλοιπο της βρετανικής άρχουσας τάξης ασυγκίνητο και το σχετικά μικρό μέγεθος της ομάδας υπέρ της εξόδου δεν θα πρέπει να επισκιάζει το σημαντικό κοινωνικό βάρος και τη σημασία της.

Πάνω απ’ όλα, η πλευρά που υποστηρίζει την έξοδο αντανακλά τη μακροχρόνια καχυποψία ολόκληρης της βρετανικής άρχουσας τάξης προς τις οικονομικές και πολιτικές φιλοδοξίες του εγχειρήματος της ΕΕ. Οι υποστηρικτές της εξόδου έχουν λειτουργήσει ως η εσωτερική φωνή του βρετανικού κατεστημένου, υπενθυμίζοντας ακόμα και στους υποστηρικτές της παραμονής ότι κάτι δεν πάει καλά με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ακόμη και αν κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος τι είναι αυτό.

Δεν είναι δύσκολο να βρεθούν αποδείξεις για την επιφυλακτική στάση απέναντι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία εκτείνεται σε όλη την βρετανική άρχουσα τάξη, αλλά παίρνει μια σαφή μορφή μόνο με την πλευρά υπέρ της εξόδου. Η Βρετανία αρνήθηκε να ενταχθεί στηνΕυρωπαϊκή Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) και οι πιθανότητες να υιοθετούσε τελικά το ευρώ ήταν σχεδόν μηδενικές.

Η αποφυγή της ΟΝΕ αποδείχθηκε σοφή απόφαση στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008-9, αλλά δημιούργησε επίσης ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα για τη Βρετανία, δεδομένου ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της άρχισε να βασίζεται ολοένα και περισσότερο στους θεσμούς του κοινού νομίσματος. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ευρωσύστημα, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας και μια σειρά από άλλοι θεσμοί ζωτικής σημασίας για την νομισματική ένωση έχουν γίνει το επίκεντρο χάραξης πολιτικής εντός της ΕΕ.

Πράγματι, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ουσιαστικά αναδιαμορφωθεί από το 2010 για να διασφαλίσει την επιβίωση του ευρώ. Δεν είναι καθόλου σαφές το πώς η Βρετανία θα συνέχιζε να λειτουργεί εντός της ΕΕ, ενώ θα αρνιόταν να συμμετάσχει στην ΟΝΕ.

Οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ των δύο είναι σίγουρα σημαντικές, αλλά το εμπόριο από μόνο του ποτέ δεν θα ήταν αρκετό για να διασφαλίσει την ενσωμάτωση της Βρετανίας σε μια Ευρωπαϊκή Ένωση που αλλάζει. Η πλευρά υπέρ της εξόδου, με το δικό της άναρθρο τρόπο, αντανακλά το βασικό αυτό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ολόκληρη η βρετανική άρχουσα τάξη.

Το μεγαλύτερο ρήγμα
Η πραγματική σημασία του δημοψηφίσματος, ωστόσο, είναι ότι το ρήγμα στο εσωτερικό της βρετανικής άρχουσας τάξης έχει ενεργήσει ως καταλύτης για την εμφάνιση ενός πολύ βαθύτερου ρήγματος στο εσωτερικό της βρετανικής κοινωνίας. Αυτό είναι ένα σύνηθες φαινόμενο όταν λαμβάνουν χώρα μεγάλα ιστορικά γεγονότα.

Όταν η προοπτική της άρχουσας τάξη είναι συμπαγής, είναι πολύ πιο δύσκολο να έρθουν στην επιφάνεια βαθύτερα ρήγματα στην κοινωνία. Οι κυριαρχούμενες τάξεις έχουν λίγες ευκαιρίες να εκφράσουν τις επιθυμίες και τις απαιτήσεις τους. Αλλά αν η ίδια η άρχουσα τάξη είναι διαιρεμένη, οι βαθύτερες κοινωνικές ρήξεις έχουν τη δυνατότητα να γίνουν αγεφύρωτα χάσματα. Ακριβώς αυτή είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα η Βρετανία.

Εισόδημα και Απασχόληση

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι η πλειοψηφία των φτωχών και της εργατικής τάξης στη Βρετανία ψήφισαν υπέρ της εξόδου.

Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Ashcroft, 64% των κατηγοριών C2, D και Ε ψήφισαν υπέρ του Brexit. Πρόκειται ουσιαστικά για τους ειδικευμένους και ανειδίκευτους εργάτες, τους περιστασιακά εργαζόμενους, εκείνους που εξαρτώνται από το κράτος πρόνοιας για το εισόδημά τους και ούτω καθεξής.

Αντίθετα, οι κατηγορίες Α και Β – τα υψηλότερα και ενδιάμεσα διευθυντικά ή διοικητικά στρώματα – ψήφισαν υπέρ της παραμονής. Η κατηγορία C1 – τα κατώτερα διευθυντικά ή διοικητικά στρώματα – χωρίστηκαν περίπου στη μέση.

Αυτές οι κοινωνιολογικές περιγραφές δεν αντιστοιχούν με τις παραδοσιακές ταξικές κατηγορίεςστη μαρξιστική ανάλυση. Αφενός, δεν περιλαμβάνουν μια άρχουσα τάξη ή ακόμα και μια σαφώς καθορισμένη καπιταλιστική τάξη. Ωστόσο, εξακολουθούν να τονίζουν την κοινωνική σύνθεση της ψήφου. Οι φτωχοί και η εργατική τάξη ψήφισαν, σε μεγάλο βαθμό, υπέρ της εξόδου.

Από την άλλη πλευρά, η μεσαία τάξη – ειδικά οι υψηλότερες επαγγελματικές και διευθυντικές ομάδες – επέλεξε την παραμονή. Αυτή η θεμελιώδης αλλαγή, η οποία αντανακλά ένα βαθύ ρήγμα στη βρετανική κοινωνία, βρίσκεται πίσω από το ταξικό κενό στη χώρα σήμερα.Γεωγραφία

Η σημασία αυτού του ρήγματος γίνεται ορατή και από τη γεωγραφική κατανομή των αποτελεσμάτων του δημοψηφίσματος (όπως έχουν δοθεί από το BBC). Η κοινωνική ισορροπία έχει πάντα μια γεωγραφική διάσταση που αντικατοπτρίζει την κατανομή των δεξιοτήτων, την τοπική συσσώρευση του πλούτου και της φτώχειας, καθώς και την ιστορική συσσώρευση των ταξικών αγώνων.

Η Βρετανία στο σύνολό της ψήφισε 51,9% υπέρ της εξόδου και 48,1% υπέρ της παραμονής. Μέσα σε αυτά τα ποσοστά, η Αγγλία ψήφισε 53,4% υπέρ της εξόδου και 46,6% υπέρ της παραμονής – παρόμοια με το 52,5% και το 47,5% της Ουαλίας αντίστοιχα.

Αντίθετα, η Σκωτία ψήφισε 38% υπέρ της εξόδου και 62% υπέρ της παραμονής, ενώ η Βόρεια Ιρλανδία ψήφισε 44,2% και 55,8% αντίστοιχα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το συνολικό αποτέλεσμα για τη Βρετανία καθορίστηκε από την Αγγλία, γεγονός το οποίο απαιτεί προσεκτικότερη εξέταση.

Ένας απλός τρόπος για να αντιληφθεί κανείς το γεωγραφικό ρήγμα στην Αγγλία είναι να εξετάσει τις περιοχές με τα «ισχυρότερα» αποτελέσματα, δηλαδή τα τοπικά ποσοστά που υπερβαίνουν το 60% είτε υπέρ της εξόδου είτε υπέρ της παραμονής. Αυτό θα αποτελεί ένδειξη της γεωγραφικής συγκέντρωσης των «ισχυρότερων» θέσεων, παρέχοντας έτσι μια ευκρινέστερη εικόνα για την ταξική σύνθεση της ψήφου.

Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει την πλειοψηφία των περιοχών που ψήφισαν πάνω από 60% υπέρ της εξόδου, καθώς και την πλειοψηφία των περιοχών που ψήφισαν πάνω από 60% υπέρ της παραμονής (εξ ου και το 40% ή λιγότερο για την έξοδο).

Περισσότερο από 60% υπέρ της εξόδου:

Barnsley 68.3%, Basildon 68.6%, Barking & Dagenham 62.4%, Dartford 64.2%, Doncaster 69%, East Riding of Yorkshire 60.4%, Epping Forest 62.7%, Fenland 71.4%, Havering 69.7%, Hartlepool 69.6%, King’s Lynn & West Norfolk 66.4%, Kingston upon Hull 67.4%, Mansfield 70.9%, Medway 64.1%, Newcastle under Lyme 63%, North East Lincolnshire 69.6%, North West Leicestershire 60.7%, Oldham 60.9%, Peterborough 60.9%, Redcar & Cleveland 66.2%, Rochdale 60.1%, Sandwell 66.7%, Scarborough 62%, Shepway 62.2%, South Staffordshire 64.8%, Stoke on Trend 69.4%, Sunderland 61.3%, Tameside 61.1%, Telford and Wrekin 63.2%, Tendring 69.5%, Thanet 63.8%, Thurrock 72.3%, Torbay 63.2%, Wakefield 66.4%, Walsall 67.9%, Wigan 63.9%, Wolverhampton 62.6%.

Λιγότερο από 40% υπέρ της εξόδου:

Barnet 37.8%, Cambridge 26.2%, Camden 25.1%, Hackney 21.5%, Hammersmith and Fulham 30%, Hackney 24.4%, Islington 24.8%, Kensington and Chelsea 31.3%, Kingston upon Thames 38.4%, Lambeth 21.4%, Lewisham 30.1%, Oxford 29.7%, Southwark 27.2%, St Albans 37.3%, Tower Hamlets 32.5%, Waltham Forest 40.9%, Wandsworth 25%, Westminster 31%.

Αρκετά συμπεράσματα γίνονται αμέσως εμφανή:

Η ισχυρή ψήφος υπέρ της εξόδου ήταν ευρέως και ομοιόμορφα κατανεμημένη σε ολόκληρη την Αγγλία.
Μεγάλα τμήματα της εργατικής τάξης στο Βορρά ψήφισαν υπέρ της εξόδου.
Περιοχές με έντονη φτώχεια σε ολόκληρη την Αγγλία ψήφισαν υπέρ της εξόδου.
Στις εργατικές περιοχές του Νότου, ιδιαίτερα γύρω από το Λονδίνο, παρατηρήθηκε ισχυρή ψήφος υπέρ της εξόδου. Πρόκειται για τις λεγόμενες “περιοχές λευκής απόδρασης”, δηλαδή περιοχές όπου οι κάτοικοι μετακινήθηκαν λόγω της εγκατάστασης ανθρώπων άλλων εθνοτήτων στις αρχικές τους περιοχές.
Η ισχυρή ψήφος υπέρ της παραμονής ήταν εξαιρετικά συγκεντρωμένη στο Λονδίνο, ιδίως σε εργατικές περιοχές με μεγάλο πληθυσμό μεταναστών δεύτερης και τρίτης γενιάς. Θα πρέπει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι πολλές από αυτές τις περιοχές έχουν περάσει από μια διαδικασία αναβάθμισης και περιλαμβάνουν σημαντικό πληθυσμό που ανήκει στη μεσαία τάξη.
Οι πιο εύπορες περιοχές του Λονδίνου ψήφισαν υπέρ της παραμονής. Πολύ λίγες άλλες περιοχές της χώρας ψήφισαν με παρόμοιο τρόπο, συμπεριλαμβανομένων του Κέιμπριτζ, του St. Albans και της Οξφόρδης.

Δεν υπάρχει καμία απολύτως απόδειξη ότι η ψήφος υπέρ της εξόδου συγκεντρώθηκε σε περιοχές της χώρας που έχουν πιθανόν πληγεί δυσανάλογα από τη μορφή που πήρε η καπιταλιστική ανάπτυξη στη Βρετανία κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών.

Αντιθέτως, η ψήφος υπέρ της εξόδου ήταν αρκετά ομοιόμορφα κατανεμημένη σε ολόκληρη τη χώρα, ακόμη και εκεί όπου ήταν «ισχυρότερη», εν αντιθέσει με την ψήφο υπέρ της παραμονής, η οποία ήταν πολύ πιο συγκεντρωμένη με την «ισχυρότερη» παρουσία της πράγματι εξαιρετικά συγκεντρωμένη στο Λονδίνο.

Το Λονδίνο ήταν πάντοτε διαφορετικό από την υπόλοιπη χώρα, όπως γνωρίζει ο καθένας που έχει έστω και την παραμικρή επίγνωση της αγγλικής ιστορίας. Επί του παρόντος, οι ανησυχίες και οι προσδοκίες του αντανακλούν την μεγάλη μεσαία αστική τάξη, οι κοσμοπολίτικες προοπτικές της οποίας κατά κανόνα ευνοούν την παραμονή. Η τάξη αυτή έχει εξαιρετική πρόσβαση στα μέσα ενημέρωσης και οι απόψεις της ξεκάθαρα δεν συμβαδίζουν με την υπόλοιπη χώρα.

Οι ανησυχίες και οι προσδοκίες του Λονδίνου αντανακλούν επίσης τη μεγάλη συγκέντρωση δεύτερης και τρίτης γενιάς εργατών και φτωχών μεταναστών, που είναι εμφανής στην ισχυρή ψήφο υπέρ της παραμονής σε περιοχές όπως το Hackney, το Lambeth και το Lewisham.

Θα πρέπει να τονιστεί, ωστόσο, ότι η κοσμοπολίτικη μεσαία τάξη του Λονδίνου απολαμβάνει μια ισχυρή ιδεολογική και πολιτιστική υπεροχή σε πολλές από αυτές τις περιοχές ως αποτέλεσμα της συνεχούς αναβάθμισής τους. Αυτό ενισχύεται από τη σχετικά ειρηνική συνύπαρξη των διαφόρων κοινοτήτων εντός των περιοχών που περνούν από τέτοιες διαδικασίες αναβάθμισης.

Η εξωτερική περιφέρεια του Λονδίνου, αντιθέτως, ιδιαίτερα οι λεγόμενες περιοχές «λευκής απόδρασης", παρουσιάζουν μια πολύ διαφορετική συμπεριφορά, συχνά έντονα υπέρ της εξόδου.

Εν ολίγοις, είναι προφανές ότι η εργατική τάξη και οι φτωχοί σε ολόκληρη την Αγγλία ψήφισαν υπέρ της εξόδου. Το συμπέρασμα αυτό υποστηρίζεται επιπλέον από κάποια ποιοτικά ευρήματα της δημοσκόπησης της Ashcroft. Ενώ η πλειοψηφία των ψηφοφόρων που εργάζονται με πλήρη ή μερική απασχόληση ψήφισαν υπέρ της παραμονής, οι περισσότεροι από εκείνους που δεν εργάζονται ψήφισαν έξοδο, όπως έκαναν και τα δύο τρίτα των συνταξιούχων του δημοσίου. Ένα παρόμοιο ποσοστό (δύο τρίτα) των ενοικιαστών κατοικιών κοινωνικής στέγασης επίσης ψήφισαν έξοδο.

Οι πιο φτωχοί είχαν, από ότι φαίνεται, λίγες αμφιβολίες. Ήθελαν την έξοδο.

Αυτό συνάδει και προς ένα άλλο εύρημα, στο οποίο τόση σημασία δόθηκε από τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης: οι κάτοχοι πτυχίων πανεπιστημιακού επιπέδου, ιδιαίτερα υψηλότερων βαθμίδων, ψήφισαν υπέρ της παραμονής, ενώ η μεγάλη πλειοψηφία των κατόχων πτυχίων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης ψήφισαν υπέρ της εξόδου. Οι απανταχού πολυλογάδες ανακάλυψαν έντρομοι ότι η εργατική τάξη και οι φτωχοί, σε γενικές γραμμές, δεν πηγαίνουν στο πανεπιστήμιο.

Προφανώς λοιπόν, η ισχυρή πλειοψηφία υπέρ της εξόδου πρέπει να ήταν το αποτέλεσμα της άγνοιας και ενδεχομένως της ανοησίας των φηφοφόρων. . . Σε παλαιότερες εποχές οι συνήθειες προσωπικής υγιεινής και ο ενδυματολογικός κώδικας των ψηφοφόρων της εξόδου θα αποτελούσαν επίσης αντικείμενο κοροϊδίας. Η ταξική προκατάληψη εναντίον των φτωχών, ειδικά όταν οι τελευταίοι τολμούν να εκφράσουν ισχυρές απόψεις, ποτέ δεν ήταν διακριτική.

Γιατί να ψηφίσει κανείς έξοδο;

Ένα δημοψήφισμα είναι από τη φύση του μια δυαδική επιλογή: ναι ή όχι. Είναι αναμφίβολα μια άσκηση στη δημοκρατία, αλλά με ένα πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα που ευνοεί την έκφραση της απογοήτευσης και της απόρριψης. Στην περίπτωση των δημοψηφισμάτων σχετικών με την ΕΕ υπάρχει μια μακρά ιστορία απορριπτικής ψήφου σε διάφορες χώρες, με πιο γνωστή την περίπτωση του ελληνικού δημοψηφίσματος του Ιουλίου 2015.

Φαίνεται ότι οι λαοί της Ευρώπης, όταν τους ρωτούν για την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκφράζουν αποξένωση και αποστροφή. Η Ενωμένη Ευρώπη δεν φαίνεται να είναι ένα λαϊκό εγχείρημα.

Δεν αποτελεί άρα έκπληξη το γεγονός ότι οι κατεστημένες εξουσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση αποφεύγουν τα δημοψηφίσματα όπως ο διάβολος το λιβάνι και λαμβάνουν μάλιστα έκτακτα μέτρα για να επαναλάβουν ψηφοφορίες μέχρι να βγει το "σωστό" αποτέλεσμα, ή ακόμα και αγνοούν εντελώς ένα "λάθος" αποτέλεσμα, όπως συνέβη κατάφωρα με το ελληνικό δημοψήφισμα.

Το βρετανικό δημοψήφισμα είναι αναμφισβήτητα ένα παράδειγμα της συσσωρευμένης απογοήτευσης της εργατικής τάξης και των φτωχών στην Αγγλία με αποτέλεσμα την ψήφο διαμαρτυρίας υπέρ της εξόδου. Το ερώτημα είναι, με τι ήταν οι άνθρωποι αυτοί απογοητευμένοι και οργισμένοι και γιατί η απογοήτευσή τους διοχετεύτηκε προς την Ευρωπαϊκή Ένωση;

Μισθολογικές πιέσεις, διαθέσιμο εισόδημα και κοινωνικές παροχές

Μια πρώτη βασική αιτία δεν είναι δύσκολο να βρεθεί: οι Βρετανοί εργάτες και τα βρετανικά νοικοκυριά αντιμετωπίζουν στασιμότητα, ακόμη και πτώση των μισθών και των διαθέσιμων εισοδημάτων από το 2000, όπως δείχνουν τα γραφήματα 1 και 2. Το μεγαλύτερο μέρος του βρετανικού πληθυσμού αντιμετωπίζει όλο και χειρότερους όρους διαβίωσης κατά την τελευταία δεκαπενταετία.

Γράφημα 1. ΟΟΣΑ




Γράφημα 2. ΟΟΣΑ


Το πρόβλημα των μισθών και του διαθέσιμου εισοδήματος έγινε ιδιαίτερα σοβαρό μετά τη μεγάλη κρίση του 2008-9, αν και υπήρξε κάποια βελτίωση μετά το 2014. Αυτό το γιγαντιαίο σοκ ήρθε μετά από τρεις δεκαετίες οικονομικής ανάπτυξης που είχε ως αποτέλεσμα την έντονηχρηματιστικοποίηση της βρετανικής οικονομίας.

Η χρηματιστικοποίηση έχει δημιουργήσει τεράστια κέρδη και οφέλη για μια στενή ελίτ που συνδέεται συχνά με το City του Λονδίνου, ενώ συσσωρεύει ανασφάλεια και οικονομικές πιέσεις για τους εργαζόμενους.

Η παγκόσμια κρίση του 2008-9, που περιστρέφεται γύρω από μερικές τράπεζες, δημιούργησε μεγάλα ελλείμματα στη βρετανική κυβέρνηση και έχει ως εκ τούτου οδηγήσει σε μιαπαρατεταμένη πολιτική λιτότητας, την οποία σχεδίασε και υλοποίησε η κυβέρνηση των Συντηρητικών και ο Υπουργός Οικονομικών Τζόρτζ Όσμπορν.

Η λιτότητα έχει επιφέρει διαρκείς πιέσεις στην παροχή κοινωνικής πρόνοιας σε ολόκληρη τη χώρα, ιδίως στο εθνικό σύστημα υγείας, την εκπαίδευση και τα επιδόματα για τους φτωχούς. Τα τελευταία πέντε ή έξι χρόνια έχουμε γίνει μάρτυρες όχι μόνο της αδιάκοπης συμπίεσης των μισθών και του διαθέσιμου εισοδήματος για τους Βρετανούς εργαζόμενους, αλλά και μιας γενικότερης υποχώρησης της κοινωνικής πρόνοιας.

Ως επιστέγασμα όλων αυτών των εξελίξεων, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου δεν υπήρξε κανένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών με τους τραπεζίτες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που εκμεταλλεύτηκαν τις συνθήκες ανάπτυξης των προηγούμενων ετών και έχουν δικαίως προσελκύσει την οργή των εργαζομένων.

Δεν υπάρχει, λοιπόν, απολύτως κανένα μυστήριο σχετικά με τη συσσωρευμένη απογοήτευση στην εργατική τάξη και τους φτωχούς στη Βρετανία. Μετανάστευση, ρατσισμός και η Ευρωπαϊκή Ένωση
Η απογοήτευση, ωστόσο, σπάνια εκφράζεται απλά ή απευθείας σε κοινωνικά ζητήματα. Είναι σχεδόν πάντα μια διαμεσολαβημένη διαδικασία και είναι αδύνατον να προβλεφθεί η σταγόνα που θα κάνει το ποτήρι να ξεχειλίσει. Στη Βρετανία σήμερα, τα ζητήματα της μετανάστευσης και του ρατσισμού ήταν υψίστης σημασίας κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας του δημοψηφίσματος αλλά και μετά.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι το στρατόπεδο της εξόδου εκμεταλλεύτηκε το θέμα της μετανάστευσης κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Ωστόσο, το να αποδίδει κανείς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος στο ρατσισμό ή την εχθρότητα προς τους μετανάστες είναι παράλογο και αποπνέει την περιφρόνηση προς τους εργαζόμενους και τους φτωχούς που συχνά επιδεικνύουν οι κοινωνικά «ανώτεροί" τους.

Σίγουρα υπάρχει ρατσισμός στο στρατόπεδο της εξόδου, αλλά για να εκτιμήσει κανείς την αντίδραση των εργαζομένων και των φτωχών στο θέμα της μετανάστευσης είναι απαραίτητο να ρίξει πρώτα μια ματιά στις μεταναστευτικές ροές.

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1991-99 οι μέσες καθαρές μεταναστευτικές εισροές στη Βρετανία (εξαιρουμένων των ροών των Βρετανών υπηκόων) ανέρχονταν σε 233.000 το χρόνο, εκ των οποίων 14.000 ήταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 53.000 από την Κοινοπολιτεία. Ο ετήσιος μέσος όρος κατά την περίοδο 2000-3 αυξήθηκε σε 284.000, εκ των οποίων 9.000 ήταν από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 101.000 από την Κοινοπολιτεία.

Στα χρόνια που ακολούθησαν οι καθαρές εισροές αυξήθηκαν περαιτέρω και η σύνθεσή τους έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό προς τους υπηκόους της ΕΕ. Το 2005, οι καθαρές εισροές ήταν 294.000, εκ των οποίων 96.000 από την Ευρωπαϊκή Ένωση και 120.000 από την Κοινοπολιτεία. Μέχρι το 2014 οι καθαρές εισροές ήταν 375.000, εκ των οποίων 178.000 από την ΕΕ και 86.000 από την Κοινοπολιτεία.

Με λίγα λόγια, ακριβώς σε μια εποχή που οι βρετανικοί μισθοί και τα διαθέσιμα εισοδήματα τέθηκαν υπό συνεχή πίεση και ακριβώς όταν η λιτότητα επιβλήθηκε στην χώρα προσθέτοντας πιέσεις στην παροχή κοινωνικής πρόνοιας, οι καθαρές εισροές των μεταναστών αυξήθηκαν σημαντικά. Στο πλαίσιο αυτών των ροών το ποσοστό από την Ευρωπαϊκή Ένωση αυξήθηκε δραματικά, ιδιαίτερα από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, οι πολίτες των οποίων είχαν πρόσφατα αποκτήσει δικαίωμα διαμονής στη Βρετανία.

Θα απαιτούνταν πολύ συγκεντρωμένη και λεπτομερής πολιτική και κοινωνική εκστρατεία ούτως ώστε αυτή η δύσκολη κοινωνική κατάσταση να μην δημιουργήσει αντιδράσεις στους βρετανούς εργαζόμενους και φτωχούς. Όταν η ουρά στα επείγοντα ενός νοσοκομείου ή σε ένα δημόσιο ιατρείο είναι μεγάλη και η μισή αποτελείται από μετανάστες, η άμεση αντίδραση πολλών θα ήταν να κατηγορήσουν τους μετανάστες.

Σίγουρα θα ήταν μια λάθος αντίδραση και θα μπορούσε να συνδέεται ακόμη και με το ρατσισμό, αλλά εάν κανείς δεν εξηγήσει συστηματικά τον αντίκτυπο των καταστροφικών πολιτικών των Συντηρητικών κυβερνήσεων και δεν προσφέρει ρεαλιστικές επιλογές σε αυτούς που στέκονται στην ουρά, η απογοήτευση θα στραφεί προς τους εύκολους στόχους.

Δεν υπάρχει προφανής ρατσισμός στο αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, τουλάχιστον σε ότι αφορά τη δημοσκόπηση της Ashcroft, και σίγουρα όχι απέναντι στα συνήθη θύματα του ρατσισμού στη Βρετανία, δηλαδή τους Ασιάτες και τους μαύρους. Πράγματι, φαίνεται ότι περίπου το ένα τρίτο των ατόμων που αυτοχαρακτηρίζονται ως Ασιάτες και το ένα τέταρτο των ατόμων που αυτοχαρακτηρίζονται ως μαύροι ψήφισαν υπέρ της εξόδου.

Αναμφίβολα, ωστόσο, η πλειοψηφία των ασιατικών κοινοτήτων και των κοινοτήτων των μαύρων έχουν ανησυχεί βαθύτατα για μια πιθανή ρατσιστική αντίδραση μετά από μια ψήφο υπέρ της εξόδου, ιδίως ενόψει της πολιτικής ηγεσίας του στρατοπέδου της εξόδου.

Η κυριότερη ανησυχία των ψηφοφόρων της εξόδου (49%) φαίνεται να είναι «η αρχή ότι οι αποφάσεις που σχετίζονται με το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να λαμβάνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο." Το ένα τρίτο (33%) δήλωσε ότι ο κύριος λόγος για την έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν ότι "προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για το Ηνωμένο Βασίλειο να ανακτήσει τον έλεγχο της μετανάστευσης και των συνόρων του."

Η εργατική τάξη και οι φτωχοί εξέφρασαν σαφώς τις ανησυχίες τους για τη δημοκρατία και την κυριαρχία σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ακόμη και αν οι ανησυχίες αυτές είχαν επικαλυφθεί από το ζήτημα της μετανάστευσης.

Η απογοήτευση που είχε συσσωρευτεί όλα αυτά τα χρόνια βρήκε διέξοδο στην συμμετοχή στην ΕΕ, επειδή οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί αισθάνθηκαν ότι η ΕΕ επηρεάζει άμεσα τους πολιτικούς μοχλούς και τους δημοκρατικούς μηχανισμούς που είναι διαθέσιμοι για να αντιμετωπίσουν τα προβλήματά τους.

Η Βρετανία ψήφισε έξοδο όχι απλά επειδή οι εργαζόμενοι και οι φτωχοί ήταν θυμωμένοι με την κατάσταση της χώρας. Το πραγματικό ζήτημα είναι ότι είδαν την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένας ξένο, αντιδημοκρατικό σύνολο θεσμικών οργάνων που δεν παρείχε το κατάλληλο πλαίσιο για την αντιμετώπιση των προβλημάτων της οικονομίας και της μετανάστευσης. Η κυριαρχία είναι ένας συνοπτικός όρος για τον έλεγχο του κοινωνικού περιβάλλοντος και είναι θεμελιώδους σημασίας για την άσκηση της δημοκρατίας.

Η εργατική τάξη και οι φτωχοί το κατανόησαν ξεκάθαρα το απλό γεγονός ότι στο σύγχρονο καπιταλισμό οι διεθνείς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι μακριά από τους μοχλούς του δημοκρατικού ελέγχου και γίνονται φυσικό περιβάλλον για τις μεγάλες επιχειρήσεις. Σε αντίθεση, το έθνος-κράτος παρέχει ένα πεδίο μέσα στο οποίο είναι δυνατόν να αγωνιστεί κανείς για ορισμένα βασικά δικαιώματα και απαιτήσεις.

Ο λαός στη Βρετανία είχε πολλές ευκαιρίες κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών να παρατηρήσει την λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα σε σχέση με την παράκαμψη της δημοκρατίας και την αυταρχική στάση της απέναντι στην Ελλάδα, την Ιταλία και αλλού.

Δεδομένου ότι ο πυρήνας της Βρετανικής άρχουσας τάξης καθώς και οι κύριοι ευνοημένοι των πολιτικών των τελευταίων ετών τάχθηκαν ανοιχτά υπέρ της παραμονής, η απόφαση της πλειοψηφίας των εργαζομένων και των φτωχών για έξοδο ήταν απολύτως φυσιολογική. Η απογοήτευση βρήκε τη φυσική της διέξοδο στην απόρριψη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και για πολύ καλό λόγο. Μια πολιτική κρίση

Η κύρια αντίφαση και το βασικότερο πολιτικό πρόβλημα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι ότι ο θυμός και οι δικαιολογημένες ανησυχίες των εργαζομένων και των φτωχών στην Αγγλία έχουν γίνει θύμα εκμετάλλευσης από μία θρασύτατη νεοφιλελεύθερη και αδίστακτη δεξιά.

Η Αριστερά, αντίθετα, δεν ήταν σε θέση να διατυπώσει μια σειρά προτάσεων ή ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα που θα προσέλκυε τη μεγάλη πλειοψηφία του βρετανικού λαού. Η φωνή των εργαζομένων έχει δεν έχει δύναμη ή είναι σε σύγχυση. Αυτό είναι το βασικό χαρακτηριστικό του ταξικού κενού στη χώρα σήμερα.

Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος έχει φέρει μεγάλη αναταραχή στο Κόμμα των Συντηρητικών, αντανακλώντας το ρήγμα στο εσωτερικό της βρετανικής άρχουσας τάξης. Η πλευρά της παραμονής, με επικεφαλής τον πρώην πρωθυπουργό Ντέβιντ Κάμερον, έχει επιδείξει απεριόριστη αλαζονεία και έλλειψη κατανόησης της πραγματικής κατάστασης της χώρας, όπως φυσικά αρμόζει σε προνομιούχους αποφοίτους των πιο μεγάλων βρετανικών πανεπιστημίων.

Σίγουρη ότι εκφράζει τα συμφέροντα του κύριου τμήματος της άρχουσας τάξης και συνεπώς ότι θα κερδίσει, η πλευρά αυτή έχει χάσει εντελώς την ισορροπία της από το αποτέλεσμα.

Ο Κάμερον στοιχημάτιζε σε μια "εύκολη" νίκη στο δημοψήφισμα προκειμένου να αντιμετωπίσει την εσωτερική διαίρεση στο Κόμμα των Συντηρητικών και κατά συνέπεια το πλήρωσε με άδοξο τέλος. Ακόμη πιο εντυπωσιακή, όμως, υπήρξε η επιπολαιότητα της πλευράς της εξόδου, με επικεφαλής τον κύριο διεκδικητή Μπόρις Τζόνσον, άλλον ένα προνομιούχο απόφοιτο των μεγαλύτερων βρετανικών πανεπιστημίων, που στην πραγματικότητα δεν περίμενε να κερδίσει.

Το ακόμη πιο ατιμωτικό τέλος του, με μια πισώπλατη μαχαιριά από τον πάλαι ποτέ σύμμαχό του Μάικλ Γκόουβ, είναι μια ένδειξη του πόσο κατακερματισμένη είναι η πλευρά της εξόδου. Περαιτέρω απόδειξη προς αυτή την κατεύθυνση είναι η αποχώρηση του Νάιτζελ Φάρατζ από την ηγεσία του Κόμματος Ανεξαρτησίας (UKIP). Οι κορυφαίοι ηγέτες του στρατοπέδου της εξόδου, σε γενικές γραμμές έχουν αποδειχθεί ανίκανοι να ηγηθούν της βρετανικής άρχουσας τάξης σε μια στιγμή σύγχυσης.

Η σύγχυση αυτή όμως σύντομα θα υποχωρήσει. Στο εγγύς μέλλον θα υπάρξει μια αντιπαράθεση για την ηγεσία στο Κόμμα των Συντηρητικών με στόχο να εκλεγεί κάποιος που θα μιλήσει για την άρχουσα τάξη στο σύνολό της. Είναι πιθανό ότι οι κύριοι υποψήφιοι θα είναι η Τερέζα Μέι, η φωνή της εκλογικής μηχανής του Κόμματος των Συντηρητικών και του παραδοσιακού ρεαλισμού, και ο Μάικλ Γκόουβ, ο φιλόδοξος και ταπεινής καταγωγής εκφραστής της δεξιάς που θα μπορούσε ενδεχομένως να δώσει φωνή στο σκληρό νεοφιλελευθερισμό που υπάρχει στο εσωτερικό του στρατοπέδου της εξόδου.

Εν όψει της νίκης της εξόδου, η μακροχρόνια ρήξη στο εσωτερικό του Κόμματος των Συντηρητικών είναι πιθανό να γεφυρωθεί από μια ρεαλιστική έξοδο από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή θα είναι πιθανότατα και η επιλογή της βρετανικής άρχουσας τάξης στο σύνολό της.

Δεν θα είναι ένας εύκολος δρόμος για τη Βρετανία και η χώρα θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτεί μια σειρά συνθηκών με την Ευρωπαϊκή Ένωση για μια χρονική περίοδο. Οι Συντηρητικοί θα υιοθετήσουν πιθανότατα μια σκληρή νεοφιλελεύθερη ατζέντα στο εσωτερικό της χώρας, σε συνδυασμό με μια συμβιβαστική στάση απέναντι στην ΕΕ, στοχεύοντας σε κάποιου είδους «ειδική σχέση».

Δεν θα πρέπει κανείς να φανταστεί ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα διαπραγματευτεί με τη Βρετανία από θέση ισχύος. Η ψήφος υπέρ της εξόδου έχει επιφέρει ένα καίριο χτύπημα σε μια ΕΕ που ήδη παραπαίει κάτω από την αποτυχία της ΟΝΕ και την έλλειψη ανάπτυξης σε ολόκληρη την ήπειρο. Ακόμη χειρότερα, υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη αντίληψη ότι το «εγχείρημα» της Ευρώπηςείναι αντιδημοκρατικό και αποτυγχάνει.

Ο ευρωσκεπτικισμός έχει απλώσει τις ρίζες του κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών. Αν υπάρξει σοβαρή κρίση στην Ιταλία στα τέλη του 2016 – όπως είναι περισσότερο από πιθανό, δεδομένης της κατάστασης των ιταλικών τραπεζών – οι πιέσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση θα γίνουν τεράστιες.

Η Γερμανία, ο πραγματικός ηγέτης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει πλήρη επίγνωση του πόσο δυσεπίλυτη είναι η κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι ηγέτες της θα είναι πολύ προσεκτικοί όσον αφορά την αντιμετώπιση της Βρετανίας. Όποιος κυβερνά τη Βρετανία κατά την προσεχή περίοδο θα έχει πιθανώς κάποια περιθώρια ελιγμών.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του Εργατικού Κόμματος θα είναι κρίσιμης σημασίας. Μετά την απροσδόκητη επικράτηση του Τζέρεμι Κόρμπιν το 2015 η αριστερή πτέρυγα ηγείται του κόμματος. Η νέα ηγεσία έχει πληγεί από τις αδιάκοπες εσωτερικές διαμάχες που υποκινούνται από την κοινοβουλευτική ομάδα που κλίνει προς τα δεξιά και δεν θα μπορούσε ούτε καν να σκεφτεί να εξετάσει πολιτικές που θα έρχονταν σε σύγκρουση με το νεοφιλελεύθερο πολιτικό πλαίσιο των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.

Ωστόσο, η χώρα είναι έτοιμη για δραστική αλλαγή, όπως έδειξε ακόμα και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος με το δικό του στρεβλό τρόπο. Ο Κορμπιν εξακολουθεί να απολαμβάνει σημαντική υποστήριξη από τη βάση του Εργατικού Κόμματος όπως αυτή εκφράζεται μέσα από το Μομέντουμ, μια οργάνωση που κατάφερε να αποκτήσει εθνική παρουσία σε διάστημα μηνών. Έχει επίσης σαφή υποστήριξη από την κεντρική ηγεσία των συνδικάτων, ένα ζωτικό παράγοντα στη βρετανική πολιτική σκηνή.

Το πρόβλημα του Κόρμπιν, ωστόσο, είναι ότι υπό την ηγεσία του το Εργατικό Κόμμα δεν εκτίμησε σωστά την προεκλογική εκστρατεία για το δημοψήφισμα και έτσι βρέθηκε υπό τεράστια πίεση. Τα δημοψηφίσματα είναι από την ίδια τους τη φύση επιλογές "ναι ή όχι" και οι αναποφάσιστοι πληρώνουν το τίμημα.

Το Εργατικό Κόμμα υιοθέτησε τη στάση της δειλής παραμονής, ενώ η φυσική του εκλογική δεξαμενή, η εργατική τάξη και οι φτωχοί, ψήφισε έξοδο. Ακόμα χειρότερα, τουλάχιστον το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του Εργατικού Κόμματος ψήφισαν επίσης υπέρ της εξόδου.

Ο Κόρμπιν δεν ήταν ο μόνος που πήρε μια μετριοπαθή θέση υπέρ της παραμονής. Ένα μεγάλο μέρος της ηγεσίας των συνδικαλιστικών οργανώσεων έκανε το ίδιο, ανήσυχο από την νεοφιλελεύθερη ατζέντα της ηγεσίας του στρατοπέδου της εξόδου, που αποτελούσε άμεση απειλή για τα δικαιώματα των εργαζομένων και την παροχή κοινωνικής προστασίας σε ενδεχόμενο της εξόδου από την ΕΕ.

Το αποτέλεσμα ήταν η σύγχυση και η αμηχανία ανάμεσα στους υποστηρικτές των Εργατικών, ιδιαίτερα από τη στιγμή που από την ανακοίνωση του αποτελέσματος οι δεξιοί και οι ρατσιστές σε όλη τη χώρα αναθάρρησαν.

Η συγκεχυμένη κατάσταση του Εργατικού Κόμματος προσέφερε μια χρυσή ευκαιρία στην συντηρητική του πτέρυγα να αμφισβητήσει τον Κόρμπιν με τις πιο ασήμαντες και ασυνήθιστες δικαιολογίες. Ειπώθηκε ότι θα έπρεπε να είχε προσφέρει μεγαλύτερη υποστήριξη στο στρατόπεδο της παραμονής ακριβώς τη στιγμή που η φυσική του εκλογική δεξαμενή κινούνταν μαζικά προς την έξοδο σε ολόκληρη τη χώρα! Αυτός θα ήταν πράγματι ένας ενδιαφέρων τρόπος για να αυτοκτονήσει πολιτικά.

Ο στόχος της συντηρητικής πτέρυγας των Εργατικών είναι σαφής: να νικήσει την Αριστερά με οποιαδήποτε δικαιολογία και να την αναγκάσει σε απομόνωση, επιστρέφοντας έτσι στην δοκιμασμένη συνταγή των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών.

Και ως αποκορύφωμα, υπάρχει και η απειλή ενός νέου δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Σκωτίας, που ψήφισε σθεναρά υπέρ της παραμονής. Η προοπτική ενός Ηνωμένου Βασιλείου που κυριαρχείται από τους νεοφιλελεύθερους Συντηρητικούς προκαλεί ρίγος στους Σκωτσέζους. Για το Εργατικό Κόμμα, το οποίο έχει χάσει την εκλογική του βάση στη Σκωτία κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων δεκαετιών, η ανεξαρτησία της Σκωτίας θα εξαλείψει κάθε προοπτική ριζοσπαστικής διακυβέρνησης στη Βρετανία για το άμεσο μέλλον.

Ωστόσο, ένα ακόμα στοιχείο απαιτεί προσοχή σε σχέση με τη Σκωτία. Το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP), το οποίο στην ουσία έχει κληρονομήσει το Εργατικό Κόμμα στις περιοχές όπου κυριαρχεί η εργατική τάξη στη Σκωτία, διατήρησε παρόμοια στάση με τους Εργατικούς στο δημοψήφισμα.

Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση της Ashcroft, το 36% των υποστηρικτών του SNP ψήφισε υπέρ της εξόδου, παρόλο που η ηγέτις τους, Νίκολα Στέρτζεον, ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της παραμονής στην ΕΕ. Η εργατική τάξη και οι φτωχοί στη Σκωτία ίσως να μην είναι και τόσο διαφορετικοί από εκείνους στην Αγγλία τελικά.

Οι Εργατικοί, υπό την ηγεσία της αριστερής πτέρυγας, θα πρέπει να γεφυρώσουν το κενό και να προσφέρουν στη χώρα το πρόγραμμα και την κατεύθυνση που αυτή ξεκάθαρα επιθυμεί.

Είναι προφανές ότι η Βρετανία επιθυμεί περισσότερο δημοκρατικούς θεσμούς που θα διασφαλίζουν την κυριαρχία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι η απάντηση σε κανένα από τα αιτήματα της εργατικής τάξης και των φτωχών και η Βρετανία έχει ήδη επιλέξει να φύγει. Το Εργατικό Κόμμα θα πρέπει να προτάξει τις προτάσεις εκείνες που θα επεκτείνουν τη δημοκρατία και την κυριαρχία προς όφελος των εργαζομένων και των φτωχών.

Στην ουσία θα πρέπει να βοηθήσει να επαναπροσδιοριστεί το έθνος με ένα περιεκτικό τρόπο για τις σημερινές συνθήκες. Η έννοια του πολίτη, υπερβαίνοντας το φύλο, τη φυλή και την εθνικότητα, είναι ο μοχλός για τη δημοκρατία και την κυριαρχία στη Βρετανία και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Παρέχει επίσης τη βάση για τις μεταναστευτικές πολιτικές, οι οποίες θα προστατεύουν τα δικαιώματα των μεταναστών, καθώς και των κατοίκων των χωρών.

Σε αυτή την πολιτική βάση το Εργατικό Κόμμα θα πρέπει να προσφέρει στο βρετανικό λαό μια οικονομική και κοινωνική πολιτική, η οποία θα μπορούσε να αντιμετωπίσει τις πιέσεις στο εθνικό σύστημα υγείας, να αντιμετωπίσει τις αυξανόμενες πιέσεις στον τομέα της στέγασης, να καταργήσει τη λιτότητα, να εθνικοποιήσει τα μέσα μεταφοράς, το χάλυβα και τις τράπεζες και να συμμετέχει σε μια αποφασιστική εκστρατεία για την «αποχρηματιστικοποίηση» της χώρας.

Η μελέτη και η γνώση για το πώς μπορούν να πάρει σάρκα και οστά μια τέτοια στρατηγική ήδη υπάρχουν. Αν το Εργατικό Κόμμα ακολουθούσε με αυτοπεποίθηση αυτό το δρόμο, θα εξασφάλιζε την υποστήριξη της μεγάλης πλειοψηφίας στη Βρετανία, βγάζοντας έτσι την χώρα από το ιστορικό αδιέξοδό της.

Η Βρετανία θα μπορούσε τότε να λειτουργήσει ως φάρος ελπίδας σε μια αποτυχημένη Ευρωπαϊκή Ένωση που είναι ήδη στα πρόθυρα του χάους. Αυτός είναι ο δρόμος της ελπίδας.

Πρώτη δημοσίευση: Jacobin Magazine, 7/7/2016
Μετάφραση για την ελληνική γλώσσα: EReNSEP, 12/7/2016

Η πρώτη περίοδος λειτουργίας της δημοκρατίας

Παραθέτουμε παρακάτω ένα απόσπασμα από το έργο του Χρήστου Ρήγα, Τότε που λειτουργούσε η δημοκρατία (εκδ. Εντός, 1996). Το βιβλίο στο σύνολό του αποτελεί μια αξιόλογη μελέτη της δημοκρατικής εποχής της αρχαίας Αθήνας, ιδωμένης με ριζοσπαστικό τρόπο από τον συγγραφέα. Η ριζοσπαστικότητά του έγκειται στο ότι ερμηνεύει, με εμβριθή αλλά όχι ακαδημαϊκό τρόπο, την ουσία των πολιτικών εξελίξεων και εντάσεων της εποχής, παρουσιάζει το ρόλο των σημαντικότερων προσωπικοτήτων καταλύοντας τις στερεότυπες αντιλήψεις που έχουν επικρατήσει γι’ αυτούς στη νεώτερη εποχή, και καταρρίπτει πολλούς μύθους με τους οποίους έχουμε επενδύσει την προσέγγιση των γεγονότων και των σχέσεων εξουσίας της αθηναϊκής δημοκρατίας. Είναι ένα βιβλίο που μπορεί να αποδειχτεί περισσότερο χρήσιμο και ουσιαστικό από πολλά σύγχρονα έργα επαγγελματιών διανοούμενων, που αξίζει να διαβαστεί και να διαδοθεί, ώστε να συνεισφέρει, με την ευρύτητα των γνώσεων που περιέχει, στο ξεκαθάρισμα της αντίληψής μας για το πολιτικό, κοινωνικό και πολιτισμικό περιεχόμενο της αρχαίας δημοκρατικής εποχής.
308925_426334210751426_535225223_n (2)

Η δημοκρατία συνάντησε, από την πρώτη στιγμή της λειτουργίας της, την αντίδραση των εχθρών της στο εσωτερικό και κυρίως στο εξωτερικό. Στο εσωτερικό φαίνεται πως δεν συνένωσε το σύνολο των ευγενών εναντίον της παρά μόνο τους ολιγαρχικούς. Η δολοφονία του Εφιάλτη και η αποτυχημένη προσπάθεια του Κίμωνα να επαναφέρει το παλαιό καθεστώς ήταν οι μόνες αντιδράσεις των ολιγαρχικών. Μετά την εξορία του Κίμωνα οι ολιγαρχικοί δεν προέβησαν σε καμιά φανερή ενέργεια ανατροπής του νέου καθεστώτος. Η δημοκρατία, από την πλευρά της, δεν προέβη σε διώξεις ολιγαρχικών ούτε στην κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας ούτε σε αναδασμό της γης, αλλά αντίθετα εγγυήθηκε την περιουσία, την ασφάλεια και την ελευθερία, την τιμή και την υπόληψη όλων ανεξαιρέτως των πολιτών.

Η ‘γραφή παρανόμων’ ήταν το πιο αποτελεσματικό όπλο για την προστασία της μειοψηφίας από την πλειοψηφία και του κάθε πολίτη ατομικά απέναντι στο κράτος. Έπειτα μια μεγάλη μερίδα των ευγενών τάχθηκε υπέρ της δημοκρατίας, ελπίζοντας να αναλάβει την πολιτική ηγεσία του λαού. Η δημοκρατία όμως δεν αναγνώρισε καμιά δημοκρατική ηγεσία παρά μόνο άτομα-πολίτες και έτσι απέφυγε τον κίνδυνο να ταυτιστεί με την δημοκρατική παράταξη, όπως επιδίωξαν οι εχθροί της και όπως έγινε αργότερα σε άλλες πόλεις. Η δημοκρατία καταργώντας τους ευγενείς, σαν τάξη, και αφαιρώντας τους στην εξουσία δεν τους παραγκώνισε, αλλά αντίθετα τους έδωσε την ευκαιρία, όπως και σε όλους τους άλλους πολίτες, να αναδείξουν την προσωπική τους αξία και ικανότητα. Τιμούσε αυτούς που πρόσφεραν μεγάλες υπηρεσίες στην πολιτεία, είτε με τις πολιτικές τους προτάσεις είτε σαν στρατηγοί, είτε σε οποιοδήποτε άλλο τομέα της δημόσιας ζωής. Με τον τρόπο αυτό οι ευγενείς – όχι σαν τάξη, αλλά σαν άτομα-πολίτες – όχι μόνο δεν πέρασαν στο περιθώριο, αλλά έγιναν πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής. Με την πολιτική της αυτή πέτυχε η δημοκρατία, στα πρώτα χρόνια της λειτουργίας της να έχει τη συναίνεση από όλες τις μερίδες της κοινωνίας, στοιχείο απαραίτητο για την ειρήνευση και την κοινωνική γαλήνη.

Από την πλευρά των εξωτερικών της εχθρών δεν απειλήθηκε αμέσως, γιατί συνέπεσε να γίνει η εγκαθίδρυση της δημοκρατίας σε μια ευνοϊκή γι’ αυτή συγκυρία, καθώς η μεν Σπάρτη δεν είχε συνέλθει ακόμα από το μεγάλο σεισμό που την έπληξε το 464 π.Χ. και η επανάσταση των ειλώτων της Ιθώμης, που συνεχιζόταν ακόμη την είχαν εξαντλήσει, η δε Περσία, μετά τον θάνατο του Ξέρξη, πλησσόταν από εσωτερικές αναστατώσεις και επαναστάσεις. Απέναντι στην Περσία οι Αθηναίοι αποφάσισαν να εφαρμόσουν επιθετική πολιτική. Αφ’ ενός να κτυπούν με τον συμμαχικό στόλο τα παράλια και τα λιμάνια των Περσών και αφ’ ετέρου, να βοηθήσουν την Αίγυπτο να ελευθερωθεί από τους Πέρσες.

H Αίγυπτος είχε μεγάλη στρατιωτική και εμπορική αξία, γιατί ήταν τότε ένας από τους μεγαλύτερους σιτοβολώνες του κόσμου και εκτός των σιτηρών έκανε εξαγωγή παπύρου και υφασμάτων. Μια φιλική Αίγυπτος είχε μεγάλη αξία, γιατί θα εξασφάλιζε στο συμμαχικό στόλο βάσεις και ορμητήρια στην νοτιοανατολική άκρη της Μεσογείου. Στη Σπάρτη η είδηση για την εγκαθίδρυση λαϊκής εξουσίας στην Αθήνα προκάλεσε φόβο και ανησυχία. Δεν ήταν όμως, όπως είπαμε, σε θέση να επέμβει και η μόνη της αντίδραση ήταν να διώξει τους Αθηναίους στρατιώτες από την Ιθώμη για να μην ενωθούν με τους επαναστάτες. Όταν μετά από λίγο οι δημοκρατικοί πήραν την εξουσία στο Άργος, η Σπάρτη αισθάνθηκε την ηγεμονία της να κλονίζεται. Έβλεπε ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που την απειλούσε ήταν η επέκταση της δημοκρατίας και σε άλλες πελοποννησιακές πόλεις, και, πριν είναι αργά, αποφάσισε να επιτεθεί στο Άργος και να επιβάλει τη θέλησή της. Οι Αργείοι ζήτησαν τη βοήθεια των Αθηναίων και κείνοι αποφάσισαν να τους βοηθήσουν χωρίς χρονοτριβή.

Οι δύο στρατοί έδωσαν μάχη στην Οινόη, στα σύνορα Μαντινείας και Άργους, και νίκησαν οι Αργείοι με τους Αθηναίους. Μετά από λίγο τα Μέγαρα, που βρίσκονταν σε διένεξη με την Κόρινθο, αποχώρησαν από την πελοποννησιακή συμμαχία και ζήτησαν τη συμμαχία της Αθήνας. Η συμμαχία των Μεγάρων είχε μεγάλη σπουδαιότητα για τους Αθηναίους που δεν είχαν ακόμη συμπληρώσει τα Μακρά Τείχη και η Αττική ήταν έτσι εκτεθειμένη σε κάθε εχθρική επιδρομή. Οι Αθηναίοι είχαν επίσης συνάψει συμμαχία με τους Θεσσαλούς. Οι επιτυχίες αυτές των Αθηναίων και η αίγλη που ασκούσε η δημοκρατία στους λαούς των άλλων πόλεων-κρατών, έκανε τη Σπάρτη και τις άλλες πόλεις με ολιγαρχικά καθεστώτα να συσπειρωθούν και να αντιμετωπίσουν ενωμένοι τον κοινό κίνδυνο: την επέκταση της δημοκρατίας και στις πόλεις τους. Η διαμάχη ανάμεσα στη Σπάρτη και την Αθήνα, την εποχή εκείνη, δεν ήταν για την κατάκτηση της ηγεμονίας, αλλά για την αποτροπή της δημοκρατίας. “Με την εμφάνιση της συνειδητής δημοκρατίας το επίκεντρο της διαμάχης μετατοπίστηκε σε μια περιοχή όπου η Σπάρτη μόνο ως συντηρητική ή αντιδραστική μπορούσε να θεωρηθεί, στην αντίθεση ανάμεσα στην ολιγαρχία και τη δημοκρατία” [1].

Έτσι άρχισε ένας πόλεμος των ολιγαρχικών πόλεων κατά της δημοκρατικής Αθήνας για την κατάλυση της δημοκρατίας που κράτησε κάπου δεκαπέντε χρόνια και είναι γνωστός ως ‘μικρός πελοποννησιακός πόλεμος’. Στον πόλεμο κατά της δημοκρατίας τάχτηκαν, εκτός από τη /Σπάρτη, η Κόρινθος, η Επίδαυρος, η Αίγινα, και λίγο αργότερα οι Θηβαίοι, οι Οπούντιοι Λοκροί, οι Φωκείς και άλλοι. Η μεγαλύτερη απειλή για τους Αθηναίους ήταν η Αίγινα, γιατί είχε σημαντικό στόλο και μπορούσε να απειλήσει την κυριαρχία τους στη θάλασσα. Οι Αθηναίοι αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν όσες δυνάμεις είχαν στη διάθεσή τους – ένα μεγάλο μέρος των δυνάμεών του βρίσκονταν στην Αίγυπτο – για την κατάκτηση της Αίγινας και τη διασφάλιση της κυριαρχίας τους στη θάλασσα, από την οποία πήγαζε η δύναμή τους. Οργάνωσαν μεγάλη εκστρατεία εναντίον της και την πολιόρκησαν από στεριά και θάλασσα, αποβιβάζοντας στρατό στο νησί. Οι Πελοποννήσιοι βλέποντας ότι οι Αθηναίοι έχουν διαθέσει όλες τους τις δυνάμεις στην Αίγινα και στην Αίγυπτο, βρήκαν την ευκαιρία κατάλληλη και εισέβαλαν στα Μέγαρα. Ο κίνδυνος που απειλούσε τους Αθηναίους και τη δημοκρατία ήταν μεγάλος και άμεσος.

Οι Πελοποννήσιοι βρίσκονταν στα Μέγαρα έτοιμοι να εισβάλουν στο έδαφος της Αττικής, ενώ ο στρατός των Αθηναίων βρισκόταν στην Αίγινα και στην Αίγυπτο. Αν απέσυραν το στρατό από την Αίγινα, η νίκη της Αίγινας θα τους στερούσε την κυριαρχία στη θάλασσα. Τα Μακρά Τείχη δεν είχαν ακόμα ολοκληρωθεί και η άμυνα της πόλης δεν μπορούσε να στηριχτεί σ’ αυτά. Οι Αθηναίοι πολίτες που είχαν απομείνει στην πόλη, δηλαδή οι βουλευτές, οι γέροι και τα παιδιά, γιατί οι άλλοι βρίσκονταν στα μέτωπα της Αίγινας και της Αιγύπτου έπρεπε να αποφασίσουν περί του πρακτέου. Βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη θέση γιατί από την απόφασή τους θα κρινόταν η τύχη της Αθήνας και της δημοκρατίας. Τη κρίσιμη αυτή στιγμή οι βουλευτές και οι γέροι της Αθήνας πήραν μια απόφαση που καμιά εκλεγμένη κυβέρνηση δε θα μπορούσε να πάρει. Αποφάσισαν να μην αποσύρουν ούτε ένα στρατιώτη από την Αίγινα, αλλά να στρατευτούν όλοι, παιδιά και γέροι και να πάνε στα Μέγαρα να αντιμετωπίσουν τους εισβολείς. Ένας στρατός από δεκαοκτάχρονα παιδιά και γέρους πάνω των πενήντα ετών, με στρατηγό των Μυρωνίδη, που ήταν στρατηγός στην μάχη των Πλαταιών, δίδαξε τι θα πει θάρρος και ανδρεία, όταν οι αρετές αυτές δεν επιβάλλονται με το νόμο, αλλά είναι αποτέλεσμα της ελεύθερης επιλογής ενός λαού που έχει κάμει την ελευθερία πράξη ζωής […]

Μετά την επιτυχία αυτή των Αθηναίων, η Σπάρτη κατανόησε ότι δεν έχει να κάνει με μια αντίπαλη πόλη, αλλά με έναν ολόκληρο λαό εμψυχωμένο και αποφασισμένο να θυσιαστεί, προκειμένου να διατηρήσει την ελευθερία του και το πολίτευμά του. Και ότι, αν ήθελε να επικρατήσει, έπρεπε να δράσει αμέσως και αποφασιστικά, με μεγάλες δυνάμεις, τώρα που ο στρατός των Αθηναίων ήταν μακριά. Σε συμμαχία με τους Θηβαίους αποφάσισε να μεταφέρει τις πολεμικές επιχειρήσεις στα σύνορα της Αττικής κάνοντας τη Βοιωτία ορμητήριο κατά των Αθηναίων. Ένα στράτευμα από χίλιους πεντακόσιους Σπαρτιάτες και δέκα χιλιάδες συμμάχους έφτασε στη Βοιωτία και, αφού διευθέτησε τη διαφορά μεταξύ Φωκίδας και Δωρίδας, που δήθεν γι’ αυτό ήρθε, στρατοπέδευσε στα σύνορα της Αττικής. Οι σύμμαχοι πίεζαν τους Σπαρτιάτες να επέμβουν αμέσως στην Αθήνα. Το ίδιο και οι ολιγαρχικοί της Αθήνας, που έστειλαν κρυφά αντιπροσώπους τους να παρακινήσουν τους Σπαρτιάτες να επιτεθούν χωρίς χρονοτριβή στην Αττική, τώρα που ο στρατός των Αθηναίων βρισκόταν μακριά και δεν έχουν ολοκληρώσει το κτίσιμο των Τειχών, και να καταλύσουν τη δημοκρατία.

“Και σ’ αυτό”, γράφει ο Θουκυδίδης, “τους παρακινούσαν κρυφά και μερικοί Αθηναίοι, ελπίζοντας έτσι να καταλύσουν τη δημοκρατία και να σταματήσουν το χτίσιο των Μακρών Τειχών¨. Είναι η πρώτη άμεση αναφορά του Θουκυδίδη στη δημοκρατία. Μας πληροφορεί ότι επιδιώκεται η κατάλυσή της, ενώ δε μας πληροφόρησε για την εγκαθίδρυσή της. Οι Αθηναίοι ζήτησαν βοήθεια από το Άργος και τις ιωνικές πόλεις καθώς και ιππικό από τους συμμάχους τους Θεσσαλούς και αποφάσισαν να μην αποσύρουν στρατεύματα από την Αίγινα, αλλά να στρατευτούν και πάλι όλοι, για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο. Οι σύμμαχοι ανταποκρίθηκαν στην πρόσκληση των Αθηναίων και οι δύο στρατοί συγκρούστηκαν το καλοκαίρι του 457 στην Τανάγρα. […] Το ότι ο πόλεμος αυτός γινόταν για την ανατροπή της δημοκρατίας το μαρτυράει και η στάση των Θεσσαλών ιππέων που ήταν ολιγαρχικοί. Ενώ ήρθαν να βοηθήσουν τους Αθηναίους, με βάση τη συνθήκη συμμαχίας που είχαν υπογράψει, μόλις βρήκαν την ευκαιρία, τη νύχτα, μεταπήδησαν στο στρατόπεδο των Σπαρτιατών που ήταν ομοϊδεάτες τους. Οι Σπαρτιάτες με τη βοήθεια του θεσσαλικού ιππικού κατάφεραν τη δεύτερη μέρα να νικήσουν τους Αθηναίους και τους ανάγκασαν να υποχωρήσουν στην Αττική. Η νίκη των Σπαρτιατών δεν ήταν ολοκληρωτική και οι Αθηναίοι υποχώρησαν διατηρώντας τις δυνάμεις τους. Οι Σπαρτιάτες δεν καταδίωξαν τους Αθηναίους στο έδαφος της Αττικής, αλλά αρκέστηκαν στην αποκατάσταση του στρατιωτικού τους γοήτρου. Μετά την απομάκρυνση των Σπαρτιατών από τη Βοιωτία, οι Αθηναίοι νίκησαν τους Θηβαίους, διέλυσαν την ηγεμονία τους στη Βοιωτία και κατεδάφισαν το τείχος της Τανάγρας, ώστε να μην υπάρχει οχυρωμένη πόλη στα σύνορα της Αττικής. Μετά τα γεγονότα αυτά συνθηκολόγησε και η Αίγινα με βαρύτατους όρους: κατεδάφιση των Τειχών της, παράδοση του στόλου της και υποχρεωτική συμμετοχή στην αθηναϊκή συμμαχία, χωρίς δικαίωμα να διατηρεί στόλο, αλλά να πληρώνει φόρο τριάντα τάλαντα το χρόνο. Μετά τη συνθηκολόγηση της Αίγινας, κανένα κράτος δεν ήταν σε θέση να απειλήσει την κυριαρχία των Αθηναίων στη θάλασσα.

Ο συνασπισμός των ολιγαρχικών για την κατάλυση της δημοκρατίας έκαμε τους Αθηναίους να κατανοήσουν ότι για την προστασία της δεν αρκούσε πλέον η παλικαριά τους, αλλά ότι έπρεπε να γίνουν πολύ ισχυροί, για να εξασφαλίσουν τη διατήρησή της. Αποφάσισαν να διευρύνουν τις συμμαχίες τους στον ελλαδικό χώρο και να επιβάλλουν το κύρος και τη δύναμή τους σε εχθρούς και φίλους. Ανέθεσαν στον Τολμίδη την αποστολή να εκφοβίσει τους Σπαρτιάτες, μέσα στην Λακωνική και να επιδιώξει να κάμει συμμάχους πόλεις του Ιονίου. Ο Τολμίδης με χίλιους οπλίτες και πενήντα τριήρεις, α φ ού έδωσε ισχυρά κτυπήματα στους Σπαρτιάτες, έπλευσε στη Ζάκυνθο και την Κεφαλλονιά και τις έκανε συμμάχους των Αθηναίων. Μετά την Κεφαλλονιά ήρθε στον Κορινθιακό κόλπο, πέρασε το Ρίο κι έφτασε στη Ναύπακτο, όπου βοήθησε να εγκατασταθούν οι Μεσσήνιοι, που είχαν αφεθεί “ομόσπονδοι” από τους Σπαρτιάτες, κατά τον Γ’ Μεσσηνιακό πόλεμο. Οι Μεσσήνιοι, που με αυτόν τον τρόπο αποκτούσαν πατρίδα, έμειναν πιστοί σύμμαχοι των Αθηναίων. Κι έτσι ο αθηναϊκός στόλος αποκτούσε μια σίγουρη βάση στον κορινθιακό κόλπο.

Τον επόμενο χρόνο, το 455 π.Χ. εξέλεξαν στρατηγό τον Περικλή και του ανέθεσαν την αρχηγία του στόλου, που είχε ο Τολμίδης, με την εντολή να κάμει όσο το δυνατό περισσότερες πόλεις συμμάχους των Αθηναίων. Ο Περικλής έκανε αποβάσεις στις βόρειες ακτές της Πελοποννήσου, έπειτα πήγε στην Ακαρνανία και έκαμε συμμάχους των Αθηναίων όλες τις πόλεις που βρίσκονταν δυτικά του Αχελώου εκτός από τις Οινιάδες. Με τις επιτυχίες αυτές των Αθηναίων η επιρροή και το κύρος της αθηναϊκής δημοκρατίας έγιναν αδιαμφισβήτητα. Εφτά χρόνια εξουσίας των πολιτών έκαμαν την Αθήνα να φτάσει στο υψηλότερο σημείο της ισχύος της και να γίνει πρώτη δύναμη στην Ελλάδα. Δεν είχαν όμως τις ίδιες επιτυχίες και στην Αίγυπτο όπου ο αθηναϊκός και συμμαχικός της στόλος τελικά νικήθηκαν, και η Αίγυπτος καθώς και η Κύπρος επανήλθαν στην κυριαρχία των Περσών. Οι Αθηναίοι επιδίωξαν να κλείσουν ειρήνη με τη Σπάρτη για να στραφούν απερίσπαστοι κατά των Περσών. Φοβούμενοι ότι οι Πέρσες θα επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους στα νησιά του Αιγαίου, μετάφεραν το συμμαχικό ταμείο από τη Δήλο στην Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες δε δέχονταν διαπραγματεύσεις, γιατί δεν εμπιστεύονταν κανέναν από τους δημοκρατικούς.

Τότε έγινε πρόταση στη Συνέλευση των πολιτών να ανακαλέσουν το Κίμωνα από την εξορία και να τον χρησιμοποιήσουν στις διαπραγματεύσεις με τη Σπάρτη, γιατί ήταν ο μόνος που εμπιστεύονταν οι Σπαρτιάτες. Οι Αθηναίοι ούτε απέρριψαν, ούτε έκαμαν αμέσως δεκτή την πρόταση, αλλά αποφάσισαν να επανέλθει το θέμα σε άλλη Συνέλευση πολιτών, με την προϋπόθεση ότι ο Κίμων θα δώσει στο μεταξύ εγγυήσεις ότι δε θα επαναλάβει το πείραμα για ανατροπή της δημοκρατίας. Λένε πως ο Κίμων έδωσε τις εγγυήσεις αυτές, μέσω της αδελφής του Ελπινίκης, και έτσι αποφάσισαν οι Αθηναίοι την επιστροφή του. Ο Κίμων επιστρέφοντας έθεσε τον εαυτό του και τις ικανότητές του στην υπηρεσία της πολιτείας και δεν προέβη σε καμιά αντιδημοκρατική ενέργεια. Του ανέθεσαν τις διαπραγματεύσεις με τη Σπάρτη και πέτυχε την υπογραφή πενταετούς ειρήνης. Μετά από αυτά οι Αθηναίοι τον εξέλεξαν στρατηγό και του ανέθεσαν την εκστρατεία κατά των Περσών στην Κύπρο. Ο Κίμων έφτασε στην Κύπρο και πολιόρκησε το Κίτιο. Δεν κατάφερε όμως να ελευθερώσει την Κύπρο, γιατί στο μεταξύ πέθανε. Μετά από λίγο σταμάτησαν και οι εχθροπραξίες με τους Πέρσες και οι Αθηναίοι έζησαν δύο-τρία χρόνια ειρηνικά κι έτσι επιδόθηκαν απερίσπαστοι σε έργα πολιτισμού.
Αμέσως μετά την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας παρατηρήθηκε μια πρωτοφανής δραστηριότητα σε όλους τους τομείς, μια πληθωρική προσφορά, δίνοντας ο καθένας τον καλύτερο εαυτό του, και παρακινώντας τους συμπολίτες του να κάνουν το ίδιο. ¨Ήταν ένας κόσμος υπερβολικά ανοιχτός, με περισσότερο δημόσια παρά ιδιωτική ζωή, όπου κάθε άνθρωπος αισθανόταν πολύ έντονα την παρουσία και την πίεση των γειτόνων του και όπου ο ίδιος ασκούσε όση πίεση μπορούσε, επιστρατεύοντας όλες τις ικανότητες που πίστευε ότι διαθέτει”. Οι Αθηναίοι ήταν περήφανοι για τη δημοκρατία τους, ήταν περήφανοι γιατί απόδειξαν ότι οι πολλοί μπορούν καλύτερα να διαχειριστούν τις υποθέσεις της πολιτείας, παρά οι λίγοι, οι “¨ειδικοί”, και αυτό του έκαμε να επιδοθούν σ’ αυτόν το δημιουργικό οργασμό και να δημιουργήσουν αυτό που αποκαλούμε πολιτικό θαύμα ή κλασικό πολιτισμό. […] Αυτή η δημιουργική αναγέννηση δεν ήταν έξαρση μιας στιγμής, μαι γενιάς, αλλά διατηρήθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της δημοκρατίας. Γεννήθηκε και πέθανε μαζί της. Γιατί μόνο η δημοκρατία δημιούργησε τις προϋποθέσεις για πλήρη και ανεμπόδιστη ανάπτυξη όλων των μορφών της ζωής, όλων των μορφών της τέχνης και του πνεύματος. Αυτό έκαμε το Δημόκριτο, που ήρθε και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, να πει πως: “αξίζει περισσότερο να ζεις φτωχός σε μια δημοκρατία, παρά να απολαμβάνεις μια φαινομενική ευτυχία στην αυλή ενός βασιλιά”. [2] […]

Στην πρωτοφανή αυτή πνευματική άνθιση και στην τάση να γίνει η επιστήμη και η σοφία κτήμα όλου του λαού, ενώ μέχρι το 460 π.Χ. ήταν κτήμα μόνο των ευγενών, συντέλεσαν πολύ οι σοφιστές, και γι’ αυτό συνάντησαν την αντίδραση του Σωκράτη και αργότερα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, που ήταν οι εκπρόσωποι της φιλοσοφίας των ευγενών ολιγαρχικών. […] “Υπάρχουν όμως αρκετές ενδείξεις ότι η θεωρητική σκέψη των σοφιστών προχώρησε σε εκτεταμένη κριτική των δεδομένων συνθηκών και στην απαίτηση για βαθιές, ριζικές μεταβολές στην κοινωνική και πολιτική ζωή. Τότε άνοιξε και ο δρόμος για την ιδέα ότι όλες οι θεσπισμένες διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους βασίζονται απλώς στο νόμο και ότι η φύση απαιτεί το ίδιο δίκαιο για όλους. Ο Λυκόφρων ζητούσε να καταργηθεί η αριστοκρατική τάξη. Ο Αλκιδάμας και άλλοι καταφέρονται κατά του θεσμού της δουλείας. Ο Φαλέας απαιτούσε να έχουν όλοι οι πολίτες ίση περιουσία και μόρφωση, και Ιππόδαμος σχεδίασε, πρώτος αυτός, τις βασικές αρχές ενός πολιτειακού ιδανικού βασισμένου στο λογικό. Ακόμη και η ιδέα της πολιτικής εξίσωσης της γυναίκας προς τον άντρα ξεπηδά από την αλληλουχία των ιδεών”. [3]

Αυτό το πολιτιστικό θαύμα, που όμοιό του δε γνώρισε η ανθρωπότητα, μερικοί το αποδίδουν όχι στη δημοκρατία, αλλά στη μεγαλοφυή σκέψη του Περικλή. Ξεχνούν όμως ότι η δημοκρατία ανέδειξε τον Περικλή και όχι ο Περικλής τη δημοκρατία. Μεγαλοφυείς ηγέτες υπήρξαν και πριν από την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας στην Αθήνα. Μεγαλοφυείς ηγέτες ανέδειξαν όλες σχεδόν οι πόλεις-κράτη, αλλά ούτε η Αθήνα πριν το 462 π.Χ. ούτε οι άλλες πόλεις-κράτη ανέπτυξαν έναν τέτοιο πολιτισμό, που να αγκαλιάζει όλες τις εκδηλώσεις της ζωής. Ο πολιτισμός που δημιουργήθηκε στην Αθήνα κατά τη διάρκεια της δημοκρατίας ήταν και θα παραμείνει για πάντα κλασικός.

[1] An. Andrewes: Αρχαία Ελληνική Κοινωνία, σελ 291. εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ.
[2] ο.π.
[3] W. Windelband – H. Heimsoety: Εγχειρίδιο Ιστορίας της Φιλοσοφίας τομ. Α, σελ. 88. εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ.
 http://www.respublica.gr

Πότε θα σκάσει η παγκόσμια φούσκα των κεντρικών τραπεζών;


Μπορεί οι οικονομικές και γεωπολιτικές αβεβαιότητες να είναι σήμερα οι μεγαλύτερες των τελευταίων δεκαετιών, αλλά τα χρηματιστήρια διεθνώς δείχνουν να αδιαφορούν. Στις περισσότερες αγορές οι μετοχές έχουν υπερκαλύψει τις όποιες απώλειες είχαν με το βρετανικό δημοψήφισμα, ενώ αρχίζουν και κυκλοφορούν και αναλύσεις με προβλέψεις για συνέχιση αυτού του καλοκαιρινού «ράλι».

Όταν το χρήμα είναι άφθονο και αποδίδει μηδέν τόκο, οι επενδυτές στρέφονται σε χαρτιά μεγαλύτερου ρίσκου, είτε πρόκειται για μετοχές είτε για ομόλογα υψηλού ρίσκου (τα λεγόμενα ομόλογα σκουπίδια – junk bonds).
Ο δείκτης Dow Jones του χρηματιστηρίου της Νέας Υόρκης βρίσκεται 6,7% ψηλότερα από το χαμηλό σημείο στο οποίο βρέθηκε πρόσκαιρα στις 27 Ιουνίου, την επομένη του βρετανικού δημοψηφίσματος και 18,7% ψηλότερα από το χαμηλό του Φεβρουαρίου. Ο δείκτης ευρωπαϊκών μετοχών Eurostoxx 600 βρίσκεται, αντίστοιχα, 13,7% πάνω από το χαμηλό του Brexit και 15,3% ψηλότερα από το χαμηλό του Φεβρουαρίου.

Το παράδοξο είναι ότι οι αγορές κεφαλαίου κάθονται πάνω σε μια οικονομική «βόμβα» ρευστότητας, η οποία είναι ακριβώς εκείνη που τροφοδοτεί την ανοδική πορεία των τιμών στα «χαρτιά», είτε πρόκειται για μετοχές, είτε για ομόλογα.
Τη «βόμβα» συντηρούν οι κεντρικές τράπεζες, καθώς μετά το 2008 οι περισσότερες εξ αυτών επέβαλαν διαδοχικά μηδενικά, ακόμα και αρνητικά επιτόκια ενώ αγοράζουν μαζικά ομόλογα με στόχο να τροφοδοτήσουν την αγορά με ρευστότητα για να αντιμετωπίσουν την διεθνή κρίση και να αποτρέψουν την κατάρρευση. Πρόκειται για τη λεγόμενη «ποσοτική χαλάρωση» ή «τύπωμα χρήματος».
Πολλοί οικονομολόγοι δεν κουράζονται να επισημαίνουν ότι με την πολιτική αυτή, οι κεντρικές τράπεζες έχουν διοχετεύσει περί τα 14 τρισεκατομμύρια δολάρια στην παγκόσμια αγορά δημιουργώντας μια παγκόσμια φούσκα, η οποία κινδυνεύει να «σκάσει» παρασύροντας την παγκόσμια οικονομία σε έναν πρωτοφανή κύκλο ύφεσης, με ασύλληπτες συνέπειες, δεδομένου ότι τα οικονομικά μεγέθη που διακινούνται παγκοσμίως σήμερα δεν έχουν ιστορικό προηγούμενο.
Όμως, οι Κασσάνδρες, μέχρι σήμερα δεν έχουν επιβεβαιωθεί, καθώς οι κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν να τροφοδοτούν τη φούσκα και ο φαύλος κύκλος συνεχίζεται.
Προς το παρόν το σύστημα βρίσκει ισορροπία, ανεβάζοντας όλο και περισσότερο τις τιμές των χαρτιών. Τι θα συμβεί, όμως, εάν ο φαύλος κύκλος διακοπεί;
Το πρόβλημα είναι ότι αποδεικνύεται πολύ δύσκολο για τις κεντρικές τράπεζες να επαναφέρουν τα πράγματα σε κανονική ισορροπία.
Η FED, η ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ που είχε ξεκινήσει πρώτη τον κύκλο της ποσοτικής χαλάρωσης, επιχείρησε να επιστρέψει στην ομαλότητα εγκαινιάζοντας ένα κύκλο αύξησης του επιτοκίου της - αφού προηγουμένως είχε σταματήσει τις αγορές ομόλογων. Τον περασμένο Δεκέμβριο προχώρησε σε αύξηση των επιτοκίων (από 0,25% σε 0,5%) αλλά αργότερα αναγκάστηκε να μεταθέσει στο μέλλον τα σχέδια για αυξήσεις λόγω των αναταράξεων που προέκυψαν όταν οι επενδυτές παγκοσμίως άρχισαν να πουλάνε μετοχές και ομόλογα, διαβλέποντας το τέλος του ανοδικού κύκλου.
Τις τελευταίες ημέρες, υπάρχουν εκ νέου εκτιμήσεις ότι κάποια μέχρι στιγμή μέχρι το τέλος του χρόνου η FED θα αναγκαστεί να αυξήσει και πάλι το βασικό επιτόκιο, εφόσον υπάρξουν στοιχεία ότι η οικονομία των ΗΠΑ αναπτύσσεται γρηγορότερα.
Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα από την πλευρά της έχει φέρει το βασικό επιτόκιο στο μηδέν, ενώ έχει αρνητικό επιτόκιο (-40%) για τις τράπεζες που παρκάρουν τα χρήματά τους σε δικό της λογαριασμό και αγοράζει κάθε μήνα 80 δισ. ευρώ ομολόγων. Η ΕΚΤ έχει αποφασίσει να συνεχίσει την ποσοτική χαλάρωση μέχρι το Μάρτιο του 2017, αλλά δεν αποκλείεται να παρατείνει το πρόγραμμα εάν υπάρχουν στοιχεία ότι ο πληθωρισμός συνεχίζει να παραμένει πολύ κάτω από το στόχο.
Η Τράπεζα της Ιαπωνίας έχει μηδενικά επιτόκιο από την αρχή του χρόνου, ενώ η Τράπεζα της Αγγλίας έχει κατεβάσει το επιτόκιο στο 0,25% και έχει ξεκινήσει νέο κύκλο ποσοτικής χαλάρωσης μετά την απόφαση για Brexit.
Κι όλα αυτά, ενώ σε πολύ χαμηλά ή αρνητικά επίπεδα βρίσκονται και οι αποδόσεις (επιτόκια) των ομολόγων. Υπολογίζεται ότι τα ομόλογα με αρνητική απόδοση έφτασαν παγκοσμίως τα 13,4 τρισεκατομμύρια δολάριακαι πρόκειται κυρίως για κρατικούς τίτλους και πολύ λίγα εταιρικά ομόλογα εταιρειών με πολύ υψηλή πιστοληπτική βαθμολογία.
Το μόνο σίγουρο είναι τα επιτόκια δεν μπορούν να μείνουν στο μηδέν επ' αόριστον.
Το πρόβλημα όμως είναι ότι, όπως φαίνεται, το σύστημα από μόνο του δεν μπορεί να επαναφέρει τα επιτόκια σε ανοδική τροχιά, καθώς κάθε φορά που οι κεντρικοί τραπεζίτες επιχειρούν να επαναφέρουν την «κανονική» ισορροπία, οι επενδυτές αντιδρούν απότομα και εμφανίζεται ο κίνδυνος του κραχ.
Δεν αποκλείεται, λοιπόν, η αφορμή για την επαναφορά των πραγμάτων να είναι ένα εξωτερικό σοκ που θα οδηγήσει τις εξελίξεις.
Και, δυστυχώς, στο σημείο που βρίσκονται οι διεθνείς ισορροπίες υπάρχουν αρκετά μέτωπα, οικονομικά και γεωπολιτικά - από τις ιταλικές τράπεζες, τις αμερικανικές εκλογές μέχρι τις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση - τα οποία μπορεί να δώσουν την αφορμή.

Σάββατο 22 Οκτωβρίου 2016

Έτσι αμείφτηκε στον τόπο μας η εθνική προδοσία!

Μετά τη Θεσσαλονίκη τα συντάγματα του ΕΛΑΣ συνέχισαν την καταδίωξη των Γερμανών για την απελευθέρωση και των άλλων πόλεων της Μακεδονίας.
ΤΑΓΜΑΤΑΣΦΑΛΙΤΕΣ4-Α-300x289
Την 1 Νοέμβρη ο ΕΛΑΣ ανάγκασε τους Γερμανούς ύστερα από πολυήμερη πίεση να εγκαταλείψουν την περιοχή του Στρυμόνα, του Λαχανά και το Σωχό. Η Πτολεμαΐδα και το Αμύνταιο είχαν επίσης λευτερωθεί.

Η Καστοριά εγκαταλείφτηκε και δεν είχε απομείνει στα χέρια των αντιπάλων του ΕΛΑΣ παρά μόνο το Κιλκίς όπου είχαν συγκεντρωθεί όλοι οι ταγματασφαλίτες από τη Θεσσαλία, τη Νιγρίτα, τη Θεσσαλονίκη, την Κατερίνη, τη Βέροια και άλλες πόλεις.

Σε 3.500 ανέρχονταν οι προδότες που είχαν οχυρωθεί εκεί, ενώ οι Γερμανοί είχαν τελείως εκκενώσει το ελληνικό έδαφος.

Εδώ οι Βρετανοί αποφάσισαν να συντρίψουν τον ΕΛΑΣ. Πίστευαν πως θα πετύχουν ό,τι δεν πέτυχαν στην Καλαμάτα.

Από τη χαραυγή της 4 Νοέμβρη ο ΕΛΑΣ είχε κυκλώσει από παντού το Κιλκίς και άρχισε πριν τα ξημερώματα την ορμητική του έξοδο. Οι φονικές οδομαχίες κράτησαν ολόκληρη τη μέρα. Και προς τις 4 το απόγευμα το Κιλκίς είχε κυριευτεί. Δυόμισι χιλιάδες ταγματασφαλίτες με τους κυριότερους αρχηγούς τους πιάστηκαν αιχμάλωτοι. Πάνω από 500 ήταν οι νεκροί προδότες στο πεδίο της μάχης.

Ανάμεσα στους αιχμαλώτους ήταν και οι Κ. Παπαδόπουλος και Δ. Θεοχαρίδης οι μετέπειτα βουλευτές της δωσίλογης Δεξιάς.
Σχετικά με τον τελευταίο η εφημερίδα του ΕΑΜ «Ελεύθερη Ελλάδα» στο φύλλο της στις 27.12.46 έγραψε:
«Όταν οι Γερμανοί αποχωρούσαν από τη Βόρειο Ελλάδα, οι ηνωμένες δυνάμεις ταγματασφαλιτών των Δάγκουλα, Κεσά Μπατζάκ, Κ. Παπαδοπούλου και Παπούλια, απεσύρθησαν στο Κιλκίς, προστατεύοντας σαν «Ισχυρή όπισθοφυλακή» τις υποχωρούσες σύμμαχος, γερμανικές δυνάμεις. Μεταξύ των τελευταίων αυτών ήταν και ο σημερινός υφυπουργός Εφοδιασμού και βουλευτής του Λαϊκού Κόμματος, Δ. Θεοχαρίδης.Κατά τη μάχη του Κιλκίς μεταξύ ΕΛΑΣ και ταγματασφαλιτών, ο Δ. Θεοχαρίδης συνελήφθη αιχμάλωτος και σε μια αυτόγραφη απολογία του ομολογεί τα εγκλήματα του κατά του ελληνικού λαού, τους στενούς δεσμούς του με τους Δάγκουλα — Χρυσοχόου, και γενικά την προδοτική και αντεθνική του δράση».
Και ένα τελευταίο ερώτημα:
Τί απόγιναν οι δοσίλογοι ταγματασφαλίτες που βαρύνονταν με φόνους, δολοφονίες, εμπρησμούς, λεηλασίες κλπ. και οι όποιοι παραδόθηκαν μαζί με τις δικογραφίες τους από τον ΕΛΑΣ μετά τη Βάρκιζα στο επίσημο μεταβαρκιζιανό κράτος για να δικαστούν; Φυσικά από τον τρόπο που το κράτος αντιμετώπισε ως την ώρα εκείνη τους προδότες δεν είναι δύσκολο να το συμπεράνουμε.
Ωστόσο όμως υπάρχουν και γραπτές μαρτυρίες αποκαλυπτικές και αδιάψευστες.
Αναδημοσιεύουμε από το αγγλικό περιοδικό «Νιού Στέισμαν» (τεύχος Σεπτέμβρη 1945) σχετικό απόσπασμα από επιστολές του τότε Εργατικού βουλευτή ταγματάρχη του αγγλικού στρατού Ουίλκις που γράφει:

«…Το Νοέμβρη 1944, 1.400 άνδρες των Ταγμάτων Ασφαλείας είχαν συγκεντρωθεί στο Γύθειο κάτω από τη συνδυασμένη επιτήρηση ανδρών του ΕΛΑΣ και τμημάτων της ΡΑΦ.
Ο Γ. Παπανδρέου έστειλε εκεί από την Αθήνα τον Καρατσέα για να κάνει ανακρίσεις.Αφού έγιναν οι ανακρίσεις, ο Καρατσέας με συμφωνία και του ΕΛΑΣ απόλυσε όλους εκτός από 280, εναντίον των όποιων υπήρχαν ισχυρές αποδείξεις ότι είχαν δολοφονήσει όμηρους έαμίτες ή είχαν κάψει χωριά ή είχαν διαπράξει άλλες φρικαλεότητες κατά τη διάρκεια της Κατοχής.
Οι 280 αυτοί εγκληματίες παραδόθηκαν από τον ΕΛΑΣ στις αρχές και βρίσκονταν στις φυλακές της Καλαμάτας και της Σπάρτης μέχρι τη σύρραξη του Δεκέμβρη. Η πρώτη ενέργεια του Βραχνού, νέου Νομάρχη Μεσσηνίας που διορίστηκε από την κυβέρνηση Πλαστήρα ήταν να τους αφήσει όλους αυτούς ελεύθερους.
Βγήκαν από τη φυλακή με μουσική (την μπάντα των Δήμων ακριβέστερα) και τιμές και τραγουδώντας μοναρχικά τραγούδια και στις δύο πόλεις (Σπάρτη και Καλαμάτα).
Υστερα από δύο βδομάδες ο Δάλλας, έαμικός δήμαρχος Καλαμάτας, φυλακίστηκε μαζί με 60 άλλους συμπαθούντες το ΕΑΜ. Εξακολουθεί να βρίσκεται στη φυλακή. Και ακόμα δεν του έχει απαγγελθεί κατηγορία. Κατά τον ίδιο τρόπο βρίσκονται στις φυλακές και άλλοι αγωνιστές του κινήματος Αντίστασης. Ο Δάλλας είναι μέλος του Αγροτικού Κόμματος του Κ. Γαβριηλίδη. Μπορώ να εγγυηθώ για την αντιφασιστική του δράση και το θαυμάσιο χαραχτήρα του.
Αμφιβάλλω, συνεχίζει η επιστολή, αν περιστατικά σαν αυτό που περιέγραψα — και μπορώ να περιγράψω πολύ περισσότερα από προσωπική μου πείρα — αναφέρονται στις εκθέσεις του Λήπερ (σσ. – πρεσβευτή της Αγγλίας στην Αθήνα) πάνω στις όποιες η εργατική μας κυβέρνηση θα στηρίζει τη μελλοντική της πολιτική στην Ελλάδα».
Σύμφωνα, λοιπόν, με τη μαρτυρία του άγγλου Ουίλκις αποφυλακίστηκαν οι ένοχοι ταγματασφαλίτες και στις φυλακές κλείστηκαν οι εαμίτες και έλασίτες που πολλοί απ’ αυτούς είχαν φυλακιστεί από τους Γερμανούς.Ο ίδιος δε ο Ουίλκις διαβεβαιώνει πώς αυτή δεν ήταν μοναδική περίπτωση. Και θα μπορούσε να αναφέρει κι άλλες παρόμοιες. Αυτή λοιπόν ήταν η πολιτική των κυβερνήσεων Ν. Πλαστήρα και των άλλων μετά την απελευθέρωση. Ούτε για τα μάτια τού κόσμου δεν τους πέρασαν από δίκη! Αυτοί οι δοσίλογοι έγιναν οι στυλοβάτες του αστικού μεταβαρκιζιανού κράτους.
Για την αντεθνική αυτή δράση τους οι προδότες ταγματασφαλίτες δεν έδωσαν λόγο των πράξεών τους μετά την απελευθέρωση. Πέρασε από δίκη μόνο η ηγεσία των ταγμάτων στην Αθήνα και αυτή για τα μάτια του κόσμου, κυρίως για την παραπλάνηση της διεθνούς κοινής γνώμης.
Οι προδότες των Επαρχιών που διέπραξαν μαζί με τους καταχτητές αναρίθμητα εγκλήματα, φόνους, εμπρησμούς, καταδόσεις, συλλήψεις πατριωτών, έμειναν ατιμώρητοι.
Ολοι αυτοί πέρασαν, αφού άλλαξαν οπλισμό και τις γερμανικές στολές με βρετανικές, στον κρατικό μηχανισμό. Έγιναν τα στελέχη του μεταβαρκιζιανού κράτους. Αυτοί οι εθνικώς ανάξιοι διορίστηκαν μέλη Επιτροπών Ασφαλείας που έκριναν τον πατριωτισμό των αγωνιστών της Εαμικής Εθνικής Αντίστασης!Ελάχιστοι μόνο καταδικάστηκαν. Για πολλούς δεν υποβλήθηκαν ούτε μηνύσεις. Για άλλους που έγιναν μηνύσεις οι μάρτυρες ακόμα και οι μηνυτές δεν τόλμησαν να παρουσιαστούν στη δίκη. Τέτοια ήταν η αιματηρή τρομοκρατία στην ύπαιθρο στη βρετανική κατοχή που δεν είχε κανένας που να κρύψει το κεφάλι του κι όχι να παρουσιαστεί στις ’Αρχές να καταθέσει.
Ετσι έμειναν ατιμώρητοι και γυρνούσαν ελεύθεροι οι ένοχοι για ομαδικά Εγκλήματα που έγιναν π.χ. στο Αγρίνιο όπου εκτελέστηκαν 117 και τρεις απαγχονίστηκαν τη μεγάλη Παρασκευή του 1944, στα Ψηλά Αλώνια της Πάτρας, την Τρίπολη από τους ταγματασφαλίτες του Παπαδόγκονα, την Εύβοια, την Κόρινθο, τα Μέγαρα και σε τόσα άλλα μέρη.
Θα ρωτήσετε, μα κι αυτοί που πέρασαν από δίκη τί απόγιναν;
Έμειναν λίγα χρόνια φυλακή (αν έμειναν)… και μετά την αποφυλάκιση τους βολεύτηκαν σε εμπιστευτικές θέσεις, πήραν τους βαθμούς τους, όσοι ήταν υπάλληλοι ανέβηκαν στην στρατιωτική  ιεραρχία, αυτοί που ήταν στρατιωτικοί και το καταπληκτικό: Αρκετοί απ’ αυτούς  πήραν συντάξεις σαν συμμετέχοντες στην… Εθνική ’Αντίσταση!
Έτσι αμείφτηκε στον τόπο μας η εθνική προδοσία! 
vathikokkino.gr

Η Χ και οι χίτες. Η ιστορία και η δράση μιας ακροδεξιάς οργάνωσης

Η Χ και οι χίτες. Η ιστορία και η δράση μιας ακροδεξιάς οργάνωσης 
Η οργάνωση Χ και ο Γρίβας
Στο κείμενο που ακολουθεί, θα αναφερθούμε με συντομία στην ιστορία και τη δράση της οργάνωσης «Χ» και σε ορισμένες άγνωστες πτυχές της. 
Η ίδρυση της οργάνωσης Χ 
Τον Ιούνιο του 1941 ιδρύθηκε η «Στρατιωτική Οργάνωσις Γρίβα», η οποία στη συνέχεια (Μάρτιος 1943) έγινε γνωστή και ως «Οργάνωση Χ», ή απλώς «Χ» (για λόγους συντομίας). Τα μέλη της Χ λέγονταν Χίτες.

Στα ιδρυτικά μέλη της οργάνωσης περιλαμβάνονταν οι εξής :
images (47)
1) στρατηγός Γεώργιος Λάβδας, 2) στρατηγός Βασίλειος Βραχνός, 3) σ/χης Κωνσταντίνος Παπακωνσταντίνου, 4) σ/χης Θεμιστοκλής Κετσέας, 5) σ/χης Αγησίλαος Σινιώρης και 6) σ/χης Γεώργιος Γρίβας.
Περισσότερο δραστήριος από όλους ήταν ο Γρίβας.
Ο Γρίβας, που έμεινε στην ιστορία με το ψευδώνυμο «Διγενής», είχε γεννηθεί στην Κύπρο και ήταν φανατικός ακροδεξιός και βασιλόφρων. Έγινε ο αδιαμφισβήτητος Αρχηγός της Χ. Είχε τοποθετηθεί Υπεύθυνος της Υπηρεσίας Στρατιωτικών Αρχείων που είχε συστήσει η κατοχική – δοσιλογική κυβέρνηση. 
Σύντομα ο Γρίβας συνάντησε τον υπολοχαγό Όμηρο Παπαδόπουλο και έγιναν στενοί συνεργάτες. Θεωρώντας παθητικά τα άλλα ιδρυτικά στελέχη, άρχισε να αυτονομείται και να λειτουργεί με βάση τις προσωπικές του αντιλήψεις. Οι στρατηγοί Λάβδας και Βραχνός από την πλευρά τους, προχώρησαν στη συγκρότηση της οργάνωσης των «Ευόρκων Στελεχών». 
Σκοπός του Γρίβα ήταν η αύξηση του αριθμού μελών της Χ και η συσπείρωση όσο το δυνατόν περισσότερων αξιωματικών στις τάξεις της. Στην Χ εντάχθηκε μεταξύ άλλων και ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρύσανθος (ο οποίος είχε αρνηθεί να ορκίσει την κατοχική κυβέρνηση Τσολάκογλου). Ο Γρίβας συνδέθηκε με τον Χρύσανθο, μέσω του μητροπολίτη Κυρήνειας Μακαρίου Β’. Χάρη στον Χρύσανθο, η οργάνωση Χ εξασφάλισε το πρώτο σεβαστό χρηματικό ποσό για αγορά όπλων. 
Ποιος ήταν ο χαρακτήρας της Χ ; 
αρχείο λήψης (18)
Η Χ ήταν μια ακροδεξιά και φιλοβασιλική οργάνωση με πλούσια δράση στο χώρο της ένοπλης βίας. Η ένθερμη υποστήριξή της προς το βασιλιά φαίνεται και από το ότι στο σήμα της υπάρχει το στέμμα.
Συχνά επέβαλε ένα καθεστώς τρομοκρατίας σε περιοχές της Αθήνας και της επαρχίας και δολοφονούσε μέλη και οπαδούς του ΚΚΕ και του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ (δηλαδή της μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης). Είχε σημαντική συμμετοχή στις μάχες των Δεκεμβριανών του 1944 και στη Λευκή Τρομοκρατία κατά την μετά Βάρκιζα εποχή. Πήρε μέρος και σε εκλογικές αναμετρήσεις, σημειώνοντας παταγώδη αποτυχία. 
Ποια ήταν η δομή της Χ ; 
Η οργανωτική δομή και στελέχωση της Χ ακολουθούσαν τη λογική συγκρότησης στρατιωτικής μονάδας. Είχε αρχηγό, υπαρχηγό και επιτελάρχη. Επίσης, είχε τρία «Γραφεία Επιχειρήσεων». Η οργάνωση έκανε εντατικές προσπάθειες για να συγκροτήσει πυρήνες σε διάφορες συνοικίες της Αθήνας. Το άτυπο «στρατηγείο» της Χ ήταν το Θησείο και συγκεκριμένα η οικία του Γρίβα. 
images (48).jpg
Το επιτελείο του Γρίβα αποτελούσαν οι :
1) ταγματάρχης Ιωάννης Μπουσμπουρέλης, 2) ταγματάρχης Παντελής Πολύζος, 3) λοχαγός Χαράλαμπος Σταυρόπουλος, 4) υπολοχαγός Όμηρος Παπαδόπουλος, 5) λοχαγός Νικόλαος Κοντογιαννόπουλος.
Για να λειτουργήσει καλύτερα η οργάνωση, αποφασίστηκε ότι η περιοχή δράσης της θα διαιρεθεί σε διάφορους τομείς. Έτσι, συγκροτήθηκαν οι τομείς Κυψέλης, Άνω και Κάτω Πατησίων, Ιπποκράτους, Κολωνακίου, Αμπελοκήπων, Παγκρατίου, Νέου Κόσμου, Καλλιθέας, Κουκακίου, Νέας Σμύρνης, Θησείου, Πλάκας, Μεταξουργείου, Πλατείας Βάθης, Πλατείας Αττικής, Αγίου Παντελεήμονα, Υμηττού, Βύρωνα, Καισαριανής, Πειραιά, Χαλανδρίου, Αγίας Παρασκευής, Ηρακλείου, Αμαρουσίου, Κηφισίας, Κορωπίου, Γραβιάς, Χαλκίδος, Κορίνθου και Αιγίου.
Τα τμήματα αυτά είχαν επανδρωθεί μέχρι τα τέλη του 1942 με μεγάλη μυστικότητα. 
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Χ.JPG
Ο Όμηρος Παπαδόπουλος έγινε ο σύνδεσμος της Χ με άλλα άτομα και αντικομμουνιστικές οργανώσεις όπως π.χ. με τον Αλέξανδρο Παπάγο, με τον υποστράτηγο Κωνσταντίνο Βεντήρη (που ήταν αρχηγός της Ρ.Α.Ν.), με το Χρήστο Ζαλοκώστα (της οργάνωσης «Εθνική Δράση») κ.α. 
Ποια ήταν η δράση της Χ την περίοδο της κατοχής ; 
Η Χ έχει να επιδείξει ελάχιστες αντιστασιακές ενέργειες κατά την περίοδο της κατοχής και μικρής σημασίας. Εναντίον των τμημάτων του στρατού κατοχής δεν έδωσε ούτε μια μάχη. Ο χίτης Όμηρος Παπαδόπουλος στο βιβλίο που έγραψε, αναφέρει απλά ότι το καλοκαίρι του 1944 μια ομάδα της Χ στο Κολωνάκι με επικεφαλής τον ανθυπολοχαγό Κοκώνη αποπειράθηκε να εισβάλει σε μια αποθήκη των SS και να αρπάξει τον υπάρχοντα οπλισμό. Ο λοχαγός Στέφανος Τούμπας βρήκε τον Όμηρο Παπαδόπουλο και τον ενημέρωσε ότι τα SS έπιασαν την ομάδα του Κοκώνη και εκείνη τη στιγμή αναζητούσαν και τον ίδιο. Κι ενώ περίμεναν τι θα γινόταν με την ανάκριση των συλληφθέντων, εμφανίστηκε μπροστά τους αναπάντεχα ο Κοκώνης.
Γράφει ο Παπαδόπουλος τα εξής :
«Αλλά να, την συζήτησί μας διακόπτει ο Ανθυπολοχαγός Κοκώνης όλο κέφι. Και σαν να μην είχε συμβή τίποτε, δίνει την αναφορά του προς μεγάλη χαρά και έκπληξή μας : 
– Μας μπλοκάρανε τα σκυλιά και μου πήρανε τα παιδιά και τα όπλα. Ευτυχώς συνεννοήθηκα με τα παιδιά και παρ’όλο το ξύλο, που φάγανε, δεν είπαν λέξη, και αύριο θα είναι όλοι ελεύθεροι. 
– Και τα όπλα ; Ρώτησε ο Γιώργος. 
– Οι φίλοι, που μας έπιασαν, έκριναν σκόπιμο, επειδή φαίνεται είναι τα τελευταία τους, αντί να τα παραδώσουν μαζί με μας στους ανωτέρους τους να τα κρατήσουν για πούλημα. Βλέπετε και τα SS χάλασαν πια και από τον μικρότερο ως το μεγαλύτερο Γερμανό, ένα μονάχα σκοπό έχουν : να μαζέψουν χρυσές λίρες. » . 
Ο Παπαδόπουλος αναφέρει επίσης ότι μετά από τρεις μονάχα μέρες, όλοι οι συλληφθέντες χίτες αφέθηκαν ελεύθεροι από τους Γερμανούς. 
Ένα άλλο περιστατικό που αναφέρει ο Όμηρος Παπαδόπουλος στο βιβλίο του και έχει και μια αστεία διάσταση, είναι μια εκπαιδευτική συγκέντρωση την άνοιξη του 1942 στο παλαιό αρχοντικό σπίτι του Αντώνη Σταθάτου, ο οποίος ήταν μέλος της οργάνωσης ΡΑΝ. Παρόντες ήταν ο συγγραφέας, ο Κωνσταντίνος Ραψομανίκης και 10 νεαρά μέλη της Χ, τα οποία δεν είχαν γνώσεις στο θέμα των όπλων. Σε ένα τραπέζι ήταν 3 περίστροφα. Αφού έγινε στους νεαρούς μια προφορική ενημέρωση σχετικά με τη χρήση των όπλων, συνέβη κάτι απρόοπτο. Ο Ηρακλής Παπαδάτος επιδεικνύοντας ένα περίστροφο ιταλικού τύπου, έβαλε το δάχτυλό του στη σκανδάλη πιστεύοντας ότι η θαλάμη του όπλου ήταν άδεια και τότε έγινε εκπυρσοκρότηση. Όλοι οι παρευρισκόμενοι αναστατώθηκαν. Η σφαίρα αφού τρύπησε το παντελόνι του ενός από αυτούς, χώθηκε στον τοίχο. Ο Γεώργιος Ζερβουδάκης προσπάθησε να εξαφανίσει κάθε ενοχοποιητικό στοιχείο και οι υπόλοιποι έτρεξαν να διαφύγουν από διάφορες εξόδους. 
Το καλοκαίρι του 1942 η Χ συνεργάστηκε με τον θρυλικό Ελληνοπολωνό Γεώργιο Ιβάνωφ για την ανατίναξη των καυσίμων στο αεροδρόμιο του Τατοϊου. 
Το Μάρτιο του 1943 κάποια μέλη της Χ έγραψαν με μπλε μπογιά μερικά συνθήματα σε δρόμους και τοίχους σπιτιών της Αθήνας. 
Η οργάνωση είχε ασύρματη επικοινωνία με το ΣΜΑ (Στρατηγείο Μέσης Ανατολής).Τον Απρίλιο του 1942 ο Ζαφείρης Βάλβης, πολιτικός σύμβουλος της Χ, πήγε στο Κάιρο για να συναντηθεί με τον Εμμανουήλ Τσουδερό και να του ζητήσει όπλα. Όμως, επέστρεψε άπρακτος στην Ελλάδα. 
images (61)
Ο Α. Χατζηαναστασίου στο βιβλίο του αναφέρει ένα περιστατικό αρπαγής όπλων από αποθήκη του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στην περιοχή του Βύρωνα χάρη σε ένα ύπουλο σχέδιο που κατέστρωσε ο χίτης Νίκος Παπαγεωργίου.
Ο Παπαγεωργίου παρακάλεσε τον Γρίβα να ζητήσει από το Νίκο Μπουραντά, διοικητή του μηχανοκίνητου σώματος της ασφάλειας, να κάνει έφοδο σε σπίτι της Καισαριανής όπου βρίσκονταν πυρομαχικά της οργάνωσης Ο.Π.Λ.Α. (ένοπλη οργάνωση του ΚΚΕ), ταυτόχρονα με την έφοδο της Χ στην αποθήκη στο Βύρωνα.
Έτσι οι άνδρες τους ΕΑΜ – ΕΛΑΣ θα αιφνιδιάζονταν και θα ήταν απασχολημένοι σε δύο διαφορετικά μέτωπα. Ο Μπουραντάς, φανατικός εχθρός του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ, εκτέλεσε με μεγάλη προθυμία το σχέδιο που του πρότεινε ο Γρίβας, διευκολύνοντας έτσι το έργο της Χ. Έτσι, η ομάδα του Παπαγεωργίου μπόρεσε να αρπάξει από τη μυστική αποθήκη του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ στο Βύρωνα περίπου 70 περίστροφα και 11 χειροβομβίδες. 
Η οργάνωση συχνά χρησιμοποιούσε τις στενές σχέσεις που είχε με σημαντικά κομμάτια του κατοχικού κρατικού μηχανισμού (π.χ. χωροφυλακή και Ειδική Ασφάλεια) προς όφελός της. Επίσης, είχε αρμονική συνεργασία με αξιωματικούς της Αστυνομίας Πόλεων, οι οποίοι φρόντιζαν να διευκολύνουν το έργο της. 
Ο Ιάσονας Χανδρινός σε δημοσίευμά του στο περιοδικό «Ιστορικά Θέματα» (τεύχος 112, Μάρτιος 2012) σημειώνει ότι : « […] ήταν κοινό μυστικό στην κατεχόμενη Ελλάδα πως οι χίτες αποτελούσαν τους καλύτερους συμμάχους και πληροφοριοδότες των ταγματασφαλιτών, κατά τη διάρκεια των συγκρούσεών τους με τους ‘‘αντάρτες πόλης’’ του ΕΛΑΣ στις συνοικίες της Αθήνας. Κάνοντας ένα βήμα παραπάνω, πολλά μέλη της οργάνωσης θα εγγραφούν στην αναδιοργανωμένη, διαβόητη Διεύθυνση Ειδικής Ασφάλειας (τον κλάδο της Χωροφυλακής που ασχολείτο αποκλειστικά με τη δίωξη κομμουνιστών ήδη από το Μεσοπόλεμο) ως ‘’χωροφύλακες άνευ θητείας’’, συμμετέχοντας είτε ως πληροφοριοδότες είτε ως οπλίτες είτε ως εκτελεστές στο ανθρωποκυνηγητό που είχαν εξαπολύσει οι γερμανικές και ελληνικές αρχές κατοχής εναντίον των αντιστασιακών του ΕΑΜ στην Αθήνα και τον Πειραιά.» . 
Οι σκοτεινές σελίδες της ιστορίας της Χ 
αρχείο λήψης (30)
Ο Βρετανός Κρις Γουντχάουζ, αρχηγός της Συμμαχικής Αποστολής στην κατεχόμενη Ελλάδα, είχε πολλές γνώσεις πάνω σε θέματα ελληνικών ένοπλων οργανώσεων, λόγω της θέσης που κατείχε.
Ας δούμε λοιπόν, τι αναφέρει σχετικά με την Χ στο βιβλίο που είχε γράψει :
«το σώμα αυτό [δηλαδή η οργάνωση Χ] που αργότερον έγινε γνωστόν ως το όργανον αμέσου δράσεως της βασιλικής δεξιάς υπό την αρχηγίαν του συνταγματάρχου Γρίβα, ισχυρίσθη ότι υπήρξε κίνημα αντιστάσεως κατά την κατοχήν. Εάν ο ισχυρισμός αυτός είναι αληθής, η Χ θα εταξεινομείτο ως η μόνη οργάνωσις της Δεξιάς που έδρα τότε εν Αθήναις, εις την πραγματικότητα όμως ήτο άγνωστος μέχρι ολίγου προ της αποχωρήσεως των Γερμανών.
Αλλά και τότε ακόμη το όνομά της δεν εσήμαινε τίποτε σχετιζόμενον με την αντίστασιν. Μόνον κατά τα αμέσως μετά τον πόλεμο έτη, απέκτησε τη σημασία μιας Κου Κλουξ Κλαν». 
Η μεγάλη αντιπαλότητα μεταξύ της Χ και της ΟΠΛΑ 
Το Νοέμβριο του 1943 έκανε την εμφάνισή της μια μεγάλη αντιπαλότητα. Δύο θανάσιμοι εχθροί, η Χ και η ΟΠΛΑ βρέθηκαν σε ένοπλη διαμάχη, η οποία είχε και χαρακτηριστικά μιας ιδεολογικοπολιτικής αναμέτρησης. Οι ανοιχτοί πολιτικοί λογαριασμοί μεταξύ των δύο οργανώσεων έδωσαν τη θέση τους στα όπλα. Το αποτέλεσμα ήταν ένας μεγάλος αριθμός νεκρών. 
Η Ο.Π.Λ.Α. (Οργάνωση Περιφρούρησης Λαϊκού Αγώνα) ήταν μια ένοπλη μυστική οργάνωση του ΚΚΕ που ιδρύθηκε στα χρόνια της κατοχής και που επεδίωκε να παίξει το ρόλο του λαϊκού τιμωρού και του εκδικητή. Λίγο καιρό αργότερα η ΟΠΛΑ εκτέλεσε τον Ηλία Ρογκάκο, δραστήριο μέλος της Χ (1 Δεκεμβρίου 1943). Ο πόλεμος μεταξύ των δύο οργανώσεων πήρε μεγάλες διαστάσεις και βάφτηκε με άφθονο αίμα. 
Τα Δεκεμβριανά του 1944 
Όπως φάνηκε και από τα παραπάνω, η Χ κατά την κατοχή δεν είχε στο ενεργητικό της ούτε μια μάχη εναντίον των Γερμανών, των Ιταλών ή των Ταγμάτων Ασφαλείας. Φαίνεται ότι η οργάνωση κυριολεκτικά ζούσε και ανέπνεε για την περίοδο της μετακατοχικής Ελλάδας. Για τη χρονική στιγμή κατά την οποία, στην ελεύθερη πλέον Ελλάδα, θα γινόταν μια εμφύλια σύρραξη. 
Από τη μια πλευρά η αντιστασιακή οργάνωση ΕΑΜ – ΕΛΑΣ και η αριστερή παράταξη και από την άλλη η κυβέρνηση του Καϊρου, οι Έλληνες δωσίλογοι πολιτικοί, ο βασιλιάς, οι ταγματασφαλίτες (γερμανοτσολιάδες), οι χωροφύλακες, η Χ, η ΡΑΝ και άλλες ένοπλες ομάδες που μισούσαν το ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. 
syntagma.jpg
Αυτή η στιγμή δεν άργησε να έρθει. Ήταν τα Δεκεμβριανά του 1944 ή αλλιώς η μάχη της Αθήνας.
Τότε ήταν η πρώτη φορά που η Χ έκανε αισθητή την παρουσία της. Το Σεπτέμβριο του 1944 η κυβέρνηση του Καϊρου διόρισε το Σπηλιωτόπουλο (ηγετικό στέλεχος της ΡΑΝ) Στρατιωτικό Διοικητή Αττικής. Τότε η Χ έσπευσε γρήγορα να τεθεί υπό της διαταγές του Σπηλιωτόπουλου. Έλαβε την εντολή σχηματισμού του 1ου Συντάγματος Πεζικού και την εντολή να πάει στην περιοχή των Μεσογείων και να παραλάβει οπλισμό που προοριζόταν για την αστυνομία και τη χωροφυλακή. 
Η Χ πήρε μέρος σε διάφορες μάχες στην περιοχή του Θησείου και στο Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη, πολεμώντας με προθυμία στο πλευρό των Άγγλων, των χωροφυλάκων και διαφόρων πρώην ταγματασφαλιτών εναντίον των ανταρτών της αντιστασιακής οργάνωσης ΕΑΜ – ΕΛΑΣ. 
Στις 4 Δεκεμβρίου 1944, ο ΕΛΑΣ αποφάσισε να κλείσει τους ανοιχτούς λογαριασμούς του με τους «νεροχίτες» (ή μοναρχοφασίστες), όπως αποκαλούσε τα μέλη της Χ. Περίπου 500 αντάρτες από τα Τάγματα του ΕΛΑΣ Καλλιθέας και Ταύρου επιτέθηκαν το πρωί και κατέλαβαν το λόφο της Πνύκας. Μέχρι το μεσημέρι είχαν καταλάβει τα φυλάκια της Χ στην οδό Αιγινήτου και του Αστεροσκοπείου. Οι χίτες υπερασπιστές των δύο φυλακίων στην οδό Αποστόλου Παύλου δέχτηκαν καταιγιστικά πυρά και αναγκάστηκαν τελικά να υποχωρήσουν στο κτίριο του Θ’ Αστυνομικού Τμήματος, το οποίο κάλυπτε ένα βρετανικό άρμα. 
Σχετικά με τη Δεκεμβριανή σύγκρουση, ο συγγραφέας David Close αναφέρει ότι : «Το αποτέλεσμα της μάχης των Δεκεμβριανών του 1944 κρίθηκε τελικά από την τεράστια υπεροχή σε άντρες και πολεμικό υλικό των βρετανικών και των ελληνικών κυβερνητικών δυνάμεων. Είκοσι δύο τάγματα Εθνοφυλακής ήταν διαθέσιμα στις 29 του μήνα, και κάθε τριάντα έξι ώρες σχηματιζόταν κι ένα καινούριο τάγμα. Οι ενισχύσεις που είχαν λάβει οι Βρετανοί μέχρι τις 25 Δεκεμβρίου 1944, περιλάμβαναν δυο ολόκληρες μεραρχίες, μια ταξιαρχία και αρκετά τάγματα. Πολεμικά αεροπλάνα, πολεμικά πλοία και τανκς -ο ΕΛΑΣ δεν διέθετε τίποτα από αυτά- χρησιμοποιήθηκαν εντατικά. Ως τις 18 Ιανουαρίου [1945], είχαν φτάσει συνολικά στην Ελλάδα 75.000 περίπου Άγγλοι.» και προσθέτει : «Κι από τις 18 Δεκεμβρίου [1944] ήδη, οι Άγγλοι είχαν μια άνετη υπεροχή στην πρωτεύουσα κι ήταν σε θέση να περάσουν στην αντεπίθεση. Κατά τον υπόλοιπο μήνα, ο ΕΛΑΣ προέβαλε σκληρή αλλά καταδικασμένη αντίσταση σε διάφορα μέρη της Αθήνας και του Πειραιά. » 
Το παρακράτος της «Χ» μετά τη Βάρκιζα 
Αμέσως μετά την υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας (1945), η ακροδεξιά οργάνωση Χ φρόντισε να δείξει προς τα έξω ότι «σταματάει» την ένοπλη δράση της. Στην πραγματικότητα αυτό ήταν απλώς μια έντεχνη προσπάθεια με σκοπό να ρίξει στάχτη στα μάτια του κόσμου. Φόρεσε τον πολιτικό μανδύα (δηλαδή μετατράπηκε σε πολιτικό κόμμα) και παράλληλα έκρυψε σε διάφορα σημεία τα όπλα και τα πυρομαχικά της, έτοιμοι για να ξαναρχίσει (ακόμα περισσότερο απροκάλυπτα) τις δολοφονίες διαφόρων αντιστασιακών του ΕΑΜ –ΕΛΑΣ και διαφόρων στελεχών και οπαδών της αριστεράς. Λειτούργησε ως παρακρατική συμμορία, δρώντας ανεξέλεγκτα και χωρίς να λογοδοτεί σε κανέναν. Αξίζει να αναφέρουμε ότι διάφοροι χίτες συνήθιζαν να αρπάζουν περιουσιακά στοιχεία δολοφονημένων κομμουνιστών. 
Μετά τη Βάρκιζα, τα μέλη της Χ επάνδρωσαν το 143ο Τάγμα Εθνοφυλακής. 
Ο ίδιος ο φανατικός οπαδός και στενός συνεργάτης του Γρίβα Σπύρος Παπαγεωργίου ομολογεί (χωρίς κανένα ίχνος ντροπής) στο βιβλίο που έγραψε ότι η Χ στη μετά Βάρκιζα εποχή, όχι μόνο δεν παρέδωσε τον οπλισμό της, αλλά τον έκρυψε για να τον χρησιμοποιήσει κατά των πολιτικών της αντιπάλων. Συγκεκριμένα, αναφέρει τα εξής : «Γι’ αυτό και τυπικώς μόνον αυτοδιελύθη [η οργάνωση Χ]. Στην πραγματικότητα συνέχισε να οργανώνεται και να διατηρεί συμπαγείς τις δυνάμεις της. Βεβαίως οι χίτες έδωσαν πολιτική τροπή και έκφραση στον αγώνα τους, αλλά συνέχισαν να διατηρούν τη στρατιωτική δομή τους. Λόγοι προνοητικότητας τους έκαμαν να μην παραδώσουν τον οπλισμό τους, αλλά να τον φυλάξουν για κάθε ενδεχόμενο.» ! 
Επίσης, παραδέχεται στο βιβλίο του ότι «Κατά τα πρώτα μετακατοχικά χρόνια οι χίτες των Αθηνών στην πλειοψηφία τους οπλοφορούσαν». 
Μερικά χρόνια αργότερα, διάφορα μέλη της Χ πήραν μέρος στον Εμφύλιο Πόλεμο (1946 – 1949). Την περίοδο 1945 – 1948, οι ένοπλες ομάδες της Χ και της ΕΑΟΚ (η οποία ιδρύθηκε το 1946 από τον Ταγματασφαλίτη Πάνο Κατσαρέα) πραγματοποίησαν δολοφονίες ακόμα και ανηλίκων παιδιών , καθώς και γυναικών στην Πελοπόννησο. Μιλάμε για πολυάριθμες κτηνωδίες, οι οποίες έμειναν στην ιστορία. 
22-cyprusfighters2-gt
[ Θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι ο συγγραφέας Σπύρος Παπαγεωργίου υπήρξε μέλος της οργάνωσης ΕΟΚΑ Β’. Ήταν συνεργάτης του Γρίβα για πολλά χρόνια. Συνεργάτες του Γρίβα μέχρι το 1974 ήταν και τα αδέλφια Κ. Ευσταθόπουλος και Μιχ. Ευσταθόπουλος ] . 
Η κατάθεση του Κώστα Πολύζου στο Ειδικό Δικαστήριο Δωσιλόγων 
Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας, δημιουργήθηκαν Ειδικά Δικαστήρια Δωσιλόγων. Σε ένα από αυτά παρέστη και ο Κώστας Πολύζος, μέλος της Χ, για να καταθέσει ως μάρτυρας. Παραθέτουμε παρακάτω απόσπασμα ενός αποκαλυπτικού διαλόγου. 
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Πως οι Γερμανοί τους απέλυσαν [τους συλληφθέντες χίτες] από το κρατητήριο, αφού είχαν όπλα; Γιατί οι Γερμανοί καταδίκαζαν σε θάνατο όσους οπλοφορούσαν. 
ΠΟΛΥΖΟΣ: Μα ήξεραν ότι ήταν εθνικιστές. Και εμάς τους εθνικόφρονας δεν μας πείραζαν οι Γερμανοί. 
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Μπορείτε να μας πείτε ποιες εθνικές ή πατριωτικές πράξεις εκτέλεσαν τα μέλη της οργάνωσης σας την περίοδο της κατοχής; 
ΠΟΛΥΖΟΣ: Πολλές, αλλά δεν έχω τα στοιχεία μαζί μου. 
ΣΥΝΕΔΡΟΣ: Οι Γερμανοί εκτέλεσαν ποτέ κανέναν δικό σας; 
ΠΟΛΥΖΟΣ: Ναι. Σκότωσαν έναν δικό μας στο Κολωνάκι τον Οκτώβριο. Δεν ενθυμούμαι όμως το όνομά του. 
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: Είχε η οργάνωσή σας συνεργασία με την Ειδική Ασφάλεια; 
ΠΟΛΥΖΟΣ: Ναι 
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: Την συνεργασία την γνώριζαν οι Γερμανοί; 
ΠΟΛΥΖΟΣ: Οχι, γιατί θα μας συλλαμβάνανε και εμάς και αυτούς. 
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ: Και όμως κ. μάρτυς υπάρχει έγγραφο της Ειδικής Ασφάλειας της 24/4/1944 υπ. Αριθμόν 4/83 που αποδεικνύει πως την συνεργασία σας με την Ειδική όπως και την ύπαρξη αυτού του εγγράφου την γνώριζαν οι Γερμανοί. Πως εξηγείται αυτό; 
Η συμμετοχή της Χ σε εκλογές και η παταγώδης αποτυχία της 
Ο Γρίβας αφού πρώτα κατηγόρησε τους πολιτικούς ως «αδίστακτους καρπωτές των αγώνων των πραγματικών αγωνιστών», στη συνέχεια αποφάσισε να πάρει και αυτός μέρος στην πολιτική σκηνή της Ελλάδα, φτιάχνοντας το δικό του κόμμα, δηλαδή αυτό της Χ με τον τίτλο «Εθνικό Κόμμα Χιτών», για να ικανοποιήσει τις δικές του πολιτικές φιλοδοξίες. Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο χίτης Όμηρος Παπαδόπουλος είχε πει ότι ο Γρίβας είχε δεχθεί πρόταση να πολιτευτεί με το Λαϊκό Κόμμα στις εκλογές του 1946. Αποδέχθηκε την συγκεκριμένη πρόταση, αλλά η ηγεσία του Λαϊκού Κόμματος, λίγες μέρες αργότερα μετάνιωσε και ακύρωσε τη συμφωνία. 
Το 1946 το Κόμμα των Χιτών, ενόψει του προγραμματισμένου δημοψηφίσματος για το πολιτειακό ζήτημα, κυκλοφόρησε μια φιλοβασιλική προκήρυξη, η οποία έκλεινε με τη φράση «Όλοι για την επάνοδον του βασιλιά μας». Από την πλευρά τους, οι χίτες, έκαναν ό,τι ήταν δυνατόν για την επάνοδο του Γεωργίου Β’ στο θρόνο. Άσκησαν εκτεταμένη βία και τρομοκρατία εις βάρος διαφόρων αντιβασιλικών ψηφοφόρων με σκοπό να νοθεύσουν το αποτέλεσμα της κάλπης. 
Παραθέτουμε τα αποτελέσματα του Κόμματος των Χιτών στις βουλευτικές εκλογές. 
Εκλογές Μαρτίου 1946 : πήρε 1.848 ψήφους, δηλαδή ποσοστό 0,17 % 
Εκλογές Μαρτίου 1950 : πήρε 14.256 ψήφους, δηλαδή ποσοστό 0,84 % 
Κατά συνέπεια δεν μπόρεσε να εκλέξει ούτε ένα βουλευτή. 
Η εγκληματική δράση του συμμορίτη Μαγγανά, φανατικού οπαδού της «Χ» 
Τον Ιανουάριο του 1946, ένας αυτοαποκαλούμενος χίτης με το όνομα Βαγγέλης Μαγγανάς, μάζεψε την ένοπλη (παρακρατική) συμμορία του και κατέλαβε την πόλη της Καλαμάτας, καταλύοντας τις αρχές, ποδοπατώντας κάθε έννοια νομιμότητας και ελευθερώνοντας 32 φυλακισμένους δεξιούς (οι οποίοι εμπλέκονταν στη δολοφονική επίθεση με περίστροφα και χειροβομβίδες εναντίον καφενείου αριστερών, με αποτέλεσμα 2 νεκρούς και 4 τραυματίες). Ο αιμοσταγής συμμορίτης Μαγγανάς όμως, δεν περιορίστηκε μόνο σε αυτές τις παρανομίες. Προχώρησε και στην απελευθέρωση περίπου 15 δοσιλόγων (δηλαδή Ελλήνων που συνεργάστηκαν με τους γερμανούς κατακτητές) από τα κρατητήρια αστυνομικού τμήματος και μετά αποπειράθηκε να αφαιρέσει (χωρίς αποτυχία) από τα ανακριτικά γραφεία τις δικογραφίες των δωσιλόγων. 
Επίσης, κατέστρεψε ένα τυπογραφείο αριστερών εντύπων και μετά συνέλαβε περίπου 100 άοπλους αριστερούς πολίτες. Κατέφυγε στα γύρω βουνά μαζί με τους άνδρες της συμμορίας του και εκτέλεσε 14 αριστερούς. Ανάμεσα στους εκτελεσθέντες ήταν και ο Θ. Κορμάς, δικηγόρος και μέλος του ΕΑΜ. 
Τα αποσπάσματα της χωροφυλακής που στάλθηκαν στην Καλαμάτα για την καταδίωξη της συμμορίας του Μαγγανά, όχι απλά δεν την καταδίωξαν, αλλά έστησαν διασκέδαση μαζί της. Έψησαν μάλιστα και έναν αμνό και χόρεψαν με τους ακροδεξιούς συμμορίτες. Οι σχέσεις συνεργασίας του στρατού και της χωροφυλακής με τις παρακρατικές συμμορίες των «χιτών» αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο. [Οι περισσότερες από τις ένοπλες ακροδεξιές συμμορίες απορροφήθηκαν από επίσημες δυνάμεις του κράτους, ιδίως από τις δυνάμεις τοπικής εθνοφυλακής (γνωστές στην αρχή ως ΜΑΥ ή ΜΑΔ και στη συνέχεια ως ΜΕΑ ή ΤΕΑ) που ιδρύθηκαν από το στρατό σε συνεργασία με το υπουργείο Εσωτερικών, από τον Οκτώβριο του 1946.] . 
Αξίζει να κάνουμε κάποιες διευκρινήσεις :
images (62).jpg
1) ο ένοπλος συμμορίτης Μαγγανάς, κατά τη διάρκεια της κατοχής είχε ενταχθεί στα Τάγματα Ασφαλείας, δηλαδή ήταν ένας από τους Έλληνες που εξοπλίστηκαν από τους Γερμανούς κατακτητές και συνεργάστηκαν μαζί τους.
2) ο Μαγγανάς δεν υπήρξε μέλος της Χ. Υπήρξε φανατικός οπαδός της Χ και αυτοχαρακτηριζόταν χίτης. Ο Γρίβας φοβούμενος το πολιτικό κόστος και την αρνητική δημοσιότητα, φρόντισε να κρατήσει κάποιες αποστάσεις από τη δράση του Μαγγανά. Όμως, η ιστορική αλήθεια είναι ότι ολόκληρη η οργάνωση Χ υποστήριξε και ηθικά και έμπρακτα τον Μαγγανά. Ο ίδιος ο Σπύρος Παπαγεωργίου που ήταν συνεργάτης του Γρίβα, παραδέχεται στο βιβλίο του ότι : «Η αλήθεια, ακόμη, είναι ότι παρά το γεγονός ότι η Χ διαχώρισε τη θέση της από τη δράση του Μαγγανά, του είχε παράσχει πολιτική και νομική στήριξη. » !
Άλλωστε, ένας από τους συνηγόρους υπεράσπισης του Μαγγανά ήταν ο χίτης Δ. Κοσμόπουλος. Επίσης, ο Παπαγεωργίου δεν κρύβει τον μεγάλο θαυμασμό του προς το συμμορίτη εγκληματία Μαγγανά, παραθέτοντας μια εικόνα του στη σελίδα 513 του βιβλίου του και γράφοντας ως λεζάντα «Ο θρυλικός χίτης Βαγγέλης Μαγγανάς» (!) 
Μετά τα αιματηρά γεγονότα της Καλαμάτας, ο παρακρατικός συμμορίτης Μαγγανάς συνέχισε απτόητος την εγκληματική του δράση. Στις 18-3-1946 σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε άλλα τρία, τον Απρίλιο σκότωσε ένα άτομο και τραυμάτισε άλλο ένα, ενώ στις 17-5-1946 εκτέλεσε 3 άτομα που ήταν αντάρτες. 
Η λευκή τρομοκρατία του 1945-1946 και το παρακράτος της «Χ» 
Σχετικά με τη λευκή τρομοκρατία του 1945 – 1946 και το ακροδεξιό παρακράτος ο συγγραφέας Σόλων Γρηγοριάδης αναφέρει : «Δεν είναι καθόλου λοιπόν παράδοξο ότι, υπό τις συνθήκες αυτές, στην ύπαιθρο δέσποζε η παρακρατική εξουσία, η οποία καμιά φορά μάλιστα έσπευδε να ανακηρύξει την Ελλάδα βασίλειο.» . Στη συνέχεια παραθέτει ένα αποκαλυπτικό έγγραφο της Χ, του έτους 1945 (δηλαδή ένα χρόνο πριν το δημοψήφισμα), που δείχνει ότι η οργάνωση επέβαλε όποιες απαγορεύσεις ήθελε στους πολίτες αντίπαλης ιδεολογίας. Το έγγραφο είναι το ακόλουθο. 
« Βασίλειον της Ελλάδος 
Εθνική Πολιτική Οργάνωσις Χ 
Πελλάνας (Λακωνίας) 
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ 
Ανακοινούμεν ότι απαγορεύεται η κυκλοφορία των ατόμων των ανηκόντων εις το κομμουνιστικόν κόμμα πέραν της 7ης εσπερινής και μέχρι της 6ης πρωϊνής. Επίσης απαγορεύεται η μετακίνησις παντός κομμουνιστού ανδρός ή γυναικός άνευ αδείας της Χ. Πας συλλαμβανόμενος άνευ αδείας, θα οδηγείται εις την αρμοδίαν αρχήν. 
Εν Πελλάνα τη 20-10-1945 
Ο Τμηματάρχης 
Γ. Παπαζήσης » . 
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι μέλη της Χ πρωτοστατούσαν σε συλλήψεις αριστερών και αντιστασιακών του ΕΑΜ –ΕΛΑΣ, εκτελέσεις, βιασμούς και βασανιστήρια. Επίσης, μέσα στις δραστηριότητές τους περιλαμβανόταν και η επίθεση σε κτίρια αριστερών, τυπογραφεία του εαμικού χώρου κτλ και η πρόκληση υλικών ζημιών. 
Η λευκή τρομοκρατία σύμφωνα με τον David Close. 
Σχετικά με την κατάσταση που επικρατούσε στη μεταβαρκιζιανή περίοδο, ο συγγραφέας David Close σημειώνει τα εξής : 
« Τον καιρό της Βάρκιζας, στην Εθνοφυλακή υπηρετούσαν κυρίως εθελοντές που είχαν στρατολογηθεί για να πολεμήσουν τον ΕΛΑΣ στα Δεκεμβριανά, κι ανάμεσά τους βρίσκονταν Χίτες και πρώην Ταγματασφαλίτες. Στη συνέχεια, ο αριθμός τους αυξήθηκε από εφέδρους παλαιότερων σειρών που τους καλούσαν ο στρατός κι η αστυνομία, και φρόντιζαν να απορρίπτονται οι αριστεροί και να παίρνονται οι σίγουροι αντικομμουνιστές. Τα «Αθηναϊκά Τάγματα» της Εθνοφυλακής ακολουθούσαν τα αγγλικά στρατεύματα στις επαρχίες, όπου συγκροτούσαν καινούρια τάγματα. Ως τον Μάιο, η Εθνοφυλακή είχε εγκατασταθεί σ’ όλες τις περιοχές, και σύντομα έφτασε τους 60.000 άντρες. Οι περισσότεροι δρούσαν στις δικές τους περιοχές και εκμεταλλεύονταν τη θέση τους για να συνεχίσουν παλιές βεντέτες, κυρίως ενάντια σε Εαμίτες των οποίων λεηλατούσαν τα γραφεία και τα τυπογραφεία. 
Με αυτούς τους τρόπους, το συνολικό μέγεθος της χωροφυλακής διογκώθηκε σαν μανιτάρι μέσα σ’ ένα χρόνο από τη Βάρκιζα, κι έφτασε τις 23.000 άντρες, ενώ και η δύναμη της Αστυνομίας Πόλεων που δρούσε κυρίως στην Αθήνα και τον Πειραιά, αυξήθηκε από 4.500 (όσο περίπου ήταν και πριν από τον πόλεμο), σε 6.500. 
Μετά τη Βάρκιζα, η αστυνομία απέκτησε την τάση να φέρεται κτηνωδώς απέναντι στο ΕΑΜ και γενικά να δικαιολογεί ή ακόμα να συμμετέχει στις βίαιες ενέργειες συμμοριών ή των Εθνοφυλάκων. Τον κύριο ρόλο στην καταδίωξη της Αριστεράς ανέλαβαν συμμορίες ατάκτων που κατέφυγαν σε αντεκδικήσεις και εκβιασμούς, και πολιτικές οργανώσεις όπως η «Χ».
Σε μερικές περιοχές, όπως η Κρήτη, η νότια Πελοπόννησος και η Θεσσαλία, οι αντικομμουνιστικές συμμορίες ήταν περισσότερες από τις επίσημες δυνάμεις ασφαλείας μέχρι το τέλος του 1946 ή και αργότερα ακόμα. […] Οι επίσημες δυνάμεις ασφαλείας βοηθούσαν τις δεύτερες [δηλαδή τις παρακρατικές συμμορίες] διανέμοντάς τους όπλα σε μεγάλες ποσότητες (15.000 μέχρι τον Σεπτέμβριο του 1946 σύμφωνα με αγγλικούς υπολογισμούς), από τις κρυψώνες όπλων του ΕΛΑΣ που ανακαλύπτονταν. Κι όπως στο μεταξύ οι επίσημες δυνάμεις εξοπλίζονταν από τους Άγγλους, τα όπλα ήταν ένα από τα ελάχιστα αγαθά που βρίσκονταν σε αφθονία στην Ελλάδα. 
Οι συμμορίες διατηρούσαν συνήθως φιλικές σχέσεις με τις επίσημες δυνάμεις, κι ανάμεσά τους γινόταν συνεχής ανταλλαγή μελών.
Μερικοί συμμορίτες* όπως οι Κατσαρέας, Ζάρας και Αντόν Τσαούς ήταν παλιοί αξιωματικοί του στρατού ή της αστυνομίας, ενώ άλλοι πήραν αργότερα στρατιωτικούς βαθμούς. Στην Ήπειρο, την Εθνοφυλακή αποτελούσαν αποκλειστικώς μέλη του ΕΔΕΣ. Και στην Πελοπόννησο, πολλοί συμμορίτες κατατάχθηκαν στην Εθνοφυλακή κι αργότερα στη χωροφυλακή ή τις MAY, σαν έφεδροι του στρατού που ήταν. Ακόμα και στην περίοδο των κεντρώων κυβερνήσεων και κάτω από τη βρετανική καθοδήγηση, στα 1945-6, οι αρχές ελάχιστες προσπάθειες κατέβαλαν για να υποτάξουν τις συμμορίες.» . 
ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ Χ
Σχετικά με την οργάνωση Χ, ο David Close αναφέρει τα εξής :
«Μετά τη Βάρκιζα, πολλές οργανώσεις και συμμορίες ενθαρρύνονταν από πράκτορες της «Χ» να συνάψουν σχέσεις με τη δική τους οργάνωση. Η «Χ» στρατολογούσε επίσης άφθονα μέλη από τις επίσημες δυνάμεις ασφαλείας. Τον Σεπτέμβριο, λόγου χάρη, αναφέρθηκε ότι ανήκαν στην «Χ» 500 χωροφύλακες της Θεσσαλονίκης, που φρουρούσαν για λογαριασμό της μεγάλες ποσότητες όπλων. Ο Γρίβας, ο αρχηγός της «Χ», συνεργαζόταν στενά με τον Κωνσταντίνο Βεντήρη ο οποίος, σύμφωνα με την αμερικανική πρεσβεία, ήταν αρχηγός του «εσωτερικού μυστικού κύκλου» του Γενικού Επιτελείου. Ο Γρίβας συνεργαζόταν, επίσης, ως ένα βαθμό, με ηγέτες του Λαϊκού Κόμματος, που εξελισσόταν στο ισχυρότερο κόμμα μεταξύ των επαγγελματιών πολιτικών.
Έτσι, η « Χ» συνδεόταν μ ε όλους τους κλάδους της Δεξιάς, και μπορεί να συντόνιζε τις δραστηριότητές τους. Αμερικανοί παρατηρητές, για παράδειγμα, πίστευαν ότι έδινε συστηματικό χαρακτήρα, σε ορισμένες περιοχές, στους διωγμούς που εξαπέλυαν η αστυνομία και η Εθνοφρουρά. »