Από τον Δημήτρη Φασόλη
Η κατεστημένη παιδεία-εκπαίδευση δε σέβεται ειλικρινά την προσωπικότητα του παιδιού – μόνο στα λόγια. Στην πράξη λειτουργεί σαν φάμπρικα ομογενοποιημένων συνειδήσεων, σκέψεων και συμπεριφορών. Η πρωτοτυπία δεν λαμβάνεται υπόψη – αντιθέτως, αποθαρρύνεται και ελέγχεται. Το ίδιο ισχύει και για την άποψη-γνώμη ή την επιθυμία και τη φαντασία του υποκειμένου του παιδιού. Η γνωστική διαδικασία έτσι γίνεται βαρετή, μια αγγαρεία, καταπιεστική και μονότονη.
Γιατί η γνώση όμως πρέπει να είναι τυποποιημένη και επιφανειακή; Γιατί να μην είναι ενδιαφέρουσα, διασκεδαστική, ευχάριστη και βιωματική; Δηλαδή να προκαλεί τα παιδιά να την ανακαλύψουν και να εξοικειωθούν μ’ αυτή, ενσωματώνοντάς την στην εμπειρία τους και στην ιδιαίτερη προσωπικότητα-ιδιοσυγκρασία τους; κάνοντάς τη κομμάτι οργανικό του εαυτού τους, δίνοντας στοιχεία του εαυτού τους στη γνώση αυτή, ώστε έτσι να εξελίσσεται και να επεκτείνεται σε νέες διαδικασίες και τομείς της ζωής (υλικής και πνευματικής, ατομικής και κοινωνικής); Η γνώση και η παιδεία, όταν αξίζουν να λέγονται και να θεωρούνται τέτοιες (όχι κατ’ ευφημισμόν), τότε στηρίζονται και προάγουν την κριτική σκέψη, την απροκατάληπτη έρευνα, τη φαντασία, τη φιλοσοφική στάση κα σκέψη, τη μαθηματική λογική, τη δημιουργικότητα, τη συναισθηματική νοημοσύνη. Και σε κοινωνικό επίπεδο, τη συμβουλιακή-ελευθεριακή δημοκρατία, τη διαβούλευση-διάλογο, την αντιπαράθεση και την κριτική στάση, τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη.
Το σχολείο σήμερα καταστρατηγεί την έννοια της δημοκρατίας και του πολίτη, εμποδίζοντας την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, το ξεδίπλωμα και άνοιγμά της στην κοινωνία, περιορίζοντας σε ελεγχόμενα κανάλια και χειραγωγώντας την γνώμη και την κριτική σκέψη. Ο πολίτης αναπτύσσεται από την παιδική ηλικία, μάλιστα όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο, και δεν ωριμάζει ξαφνικά όταν ενηλικιωθεί. Αυτό σημαίνει ότι του δίνονται από την κοινωνία και φυσικά από το σχολείο τα απαραίτητα εφόδια, ερεθίσματα και ευκαιρίες για να μάθει να λειτουργεί ως υπεύθυνος και αυτόνομος πολίτης, όχι ως παθητικός και εξαρτημένος ψηφοφόρος και καταναλωτής.
Στο σχολείο προωθείται η τυποποίηση της γνωστικής διαδικασίας, ακόμη και στα περιβόητα προγράμματα και πρότζεκτς, όπως στην Ευέλικτη Ζώνη. Οι εκπαιδευτικοί, κατά κανόνα, ετοιμάζουν τις εργασίες και προσφέρουν έτοιμες πληροφορίες και γνωστικά σχήματα στα παιδιά. Συνεπώς προσφέρεται μια τυπική και επιφανειακή συμμετοχή των παιδιών, έτοιμη γνώση και όχι ανακάλυψη αυτής, επίφαση ομαδικότητας και συνεργατικότητας. Αλλά ούτε διδάσκονται και καλλιεργούνται δεξιότητες κοινωνικές, συναισθηματικές, νοητικές, παρά μόνο παθητική συσσώρευση πληροφοριών, συχνά παρωχημένων και άχρηστων.
Στην παιδεία, τη γνήσια παιδεία, αναπτύσσεται και ενδυναμώνεται η ελευθερία και η αυτονομία, η δημιουργικότητα και η φαντασία, το παιδί αφήνεται να ξεδιπλωθεί-ανοιχτεί στο περιβάλλον του, να αμφισβητήσει ρόλους και στερεότυπα, να απεξαρτηθεί από τη θωρακισμένη οικογένεια, να παράγει πρωτότυπες ιδέες. Εδώ ο άνθρωπος εξοπλίζεται με τόλμη, ρήξη με το παλιό, ζει και σκέφτεται πέρα από τον καθωσπρεπισμό και τον κομφορμισμό, απελευθερώνεται από τη θωράκιση του εγώ και από την εξάρτηση από το Υπερεγώ και τη Συμβολική Τάξη, την εξουσία.
Καθώς η επιστημονική γνώση έχει προοδεύσει τόσο εκπληκτικά στη σύγχρονη εποχή, με αποτέλεσμα να έχουν ανατραπεί οι παραδοσιακές αντιλήψεις για την αιτιότητα και την εγκυρότητα-σταθερότητα των φυσικών νόμων και μοντέλων για τον κόσμο, όπου η αλήθεια τους σχετικοποιείται και απομυθοποιείται, τι νόημα έχει να υπάρχει ακόμη στις μέρες μας η τυπική εκπαίδευση; Τι νόημα έχει η μάθηση της τυποποιημένης γνώσης, η παπαγαλία, η παραδοσιακή πειθαρχία και η υπακοή στην αυθεντία του δασκάλου και του σχολικού εγχειριδίου;
Η γνώση και η κατανόηση της σύγχρονης απροσδιοριστίας, της πιθανοκρατίας, της μη-αιτιότητας, της κατάρρευσης του ντετερμινισμού και της ευθύγραμμης εξέλιξης των γεγονότων, της υποχώρησης του νευτώνειου και σταθερού-μηχανικού σύμπαντος, πώς συνάδουν με τις παραπάνω παραδοσιακές, πεπαλαιωμένες και αυταρχικές αξίες, ιδέες και στάσεις ζωής; Αντίθετα, αυτό που συντονίζεται και ευνοεί τις νέες επιστημονικές αλήθειες-γνώσεις είναι η αμφισβήτηση, ο διάλογος-αντιπαράθεση, η κριτική σκέψη και η ρηξικέλευθη ματιά στα πράγματα, η μη-προκατάληψη και η αδογμάτιστη αντίληψη-σκέψη. Δηλαδή το παιχνίδι, ως φιλοσοφική στάση, ως αντίληψη και τρόπος ζωής θα πρέπει να είναι το κριτήριο και η πυξίδα των σύγχρονων ανθρώπων για τη ζωή τους, όπως επίσης το άνοιγμα του μυαλού στο καινούριο, στο παράδοξο, στη φαντασία. Με άλλα λόγια το πρόταγμα-όραμα της ριζοσπαστικής και ελευθεριακής παιδαγωγικής και σκέψης «να ξαναγίνουμε παιδιά» μπορεί να επαναδιατυπωθεί με νέους όρους και με βάση νέες εμπειρίες και θεωρίες, ανανεώνοντας έτσι τη δυναμική και τη σημασία του στο σήμερα.
Ναι, είναι στη φύση των παιδιών να απορούν, να ρωτούν, να αμφισβητούν, να φιλοσοφούν, να χλευάζουν την υποκρισία της εξουσίας, του καθωσπρεπισμού και του ηθικισμού των μεγάλων, να προσβάλλουν και να αντιστέκονται στην ευταξία (σε συνάρτηση με την αταξία και τη χαοτική αλήθεια της σύγχρονης επιστήμης) και των νόμων. Τα παιδιά δέχονται (είναι ανοικτά) το πρωτότυπο, το παράδοξο, το αδιανόητο, το απίθανο, το «ποιητικό», το φανταστικό.
Όμως «το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου».
iamarevi.wordpress.com
Η κατεστημένη παιδεία-εκπαίδευση δε σέβεται ειλικρινά την προσωπικότητα του παιδιού – μόνο στα λόγια. Στην πράξη λειτουργεί σαν φάμπρικα ομογενοποιημένων συνειδήσεων, σκέψεων και συμπεριφορών. Η πρωτοτυπία δεν λαμβάνεται υπόψη – αντιθέτως, αποθαρρύνεται και ελέγχεται. Το ίδιο ισχύει και για την άποψη-γνώμη ή την επιθυμία και τη φαντασία του υποκειμένου του παιδιού. Η γνωστική διαδικασία έτσι γίνεται βαρετή, μια αγγαρεία, καταπιεστική και μονότονη.
Γιατί η γνώση όμως πρέπει να είναι τυποποιημένη και επιφανειακή; Γιατί να μην είναι ενδιαφέρουσα, διασκεδαστική, ευχάριστη και βιωματική; Δηλαδή να προκαλεί τα παιδιά να την ανακαλύψουν και να εξοικειωθούν μ’ αυτή, ενσωματώνοντάς την στην εμπειρία τους και στην ιδιαίτερη προσωπικότητα-ιδιοσυγκρασία τους; κάνοντάς τη κομμάτι οργανικό του εαυτού τους, δίνοντας στοιχεία του εαυτού τους στη γνώση αυτή, ώστε έτσι να εξελίσσεται και να επεκτείνεται σε νέες διαδικασίες και τομείς της ζωής (υλικής και πνευματικής, ατομικής και κοινωνικής); Η γνώση και η παιδεία, όταν αξίζουν να λέγονται και να θεωρούνται τέτοιες (όχι κατ’ ευφημισμόν), τότε στηρίζονται και προάγουν την κριτική σκέψη, την απροκατάληπτη έρευνα, τη φαντασία, τη φιλοσοφική στάση κα σκέψη, τη μαθηματική λογική, τη δημιουργικότητα, τη συναισθηματική νοημοσύνη. Και σε κοινωνικό επίπεδο, τη συμβουλιακή-ελευθεριακή δημοκρατία, τη διαβούλευση-διάλογο, την αντιπαράθεση και την κριτική στάση, τη διαφορετικότητα και τη συμπερίληψη.
Το σχολείο σήμερα καταστρατηγεί την έννοια της δημοκρατίας και του πολίτη, εμποδίζοντας την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας, το ξεδίπλωμα και άνοιγμά της στην κοινωνία, περιορίζοντας σε ελεγχόμενα κανάλια και χειραγωγώντας την γνώμη και την κριτική σκέψη. Ο πολίτης αναπτύσσεται από την παιδική ηλικία, μάλιστα όσο νωρίτερα τόσο το καλύτερο, και δεν ωριμάζει ξαφνικά όταν ενηλικιωθεί. Αυτό σημαίνει ότι του δίνονται από την κοινωνία και φυσικά από το σχολείο τα απαραίτητα εφόδια, ερεθίσματα και ευκαιρίες για να μάθει να λειτουργεί ως υπεύθυνος και αυτόνομος πολίτης, όχι ως παθητικός και εξαρτημένος ψηφοφόρος και καταναλωτής.
Στο σχολείο προωθείται η τυποποίηση της γνωστικής διαδικασίας, ακόμη και στα περιβόητα προγράμματα και πρότζεκτς, όπως στην Ευέλικτη Ζώνη. Οι εκπαιδευτικοί, κατά κανόνα, ετοιμάζουν τις εργασίες και προσφέρουν έτοιμες πληροφορίες και γνωστικά σχήματα στα παιδιά. Συνεπώς προσφέρεται μια τυπική και επιφανειακή συμμετοχή των παιδιών, έτοιμη γνώση και όχι ανακάλυψη αυτής, επίφαση ομαδικότητας και συνεργατικότητας. Αλλά ούτε διδάσκονται και καλλιεργούνται δεξιότητες κοινωνικές, συναισθηματικές, νοητικές, παρά μόνο παθητική συσσώρευση πληροφοριών, συχνά παρωχημένων και άχρηστων.
Στην παιδεία, τη γνήσια παιδεία, αναπτύσσεται και ενδυναμώνεται η ελευθερία και η αυτονομία, η δημιουργικότητα και η φαντασία, το παιδί αφήνεται να ξεδιπλωθεί-ανοιχτεί στο περιβάλλον του, να αμφισβητήσει ρόλους και στερεότυπα, να απεξαρτηθεί από τη θωρακισμένη οικογένεια, να παράγει πρωτότυπες ιδέες. Εδώ ο άνθρωπος εξοπλίζεται με τόλμη, ρήξη με το παλιό, ζει και σκέφτεται πέρα από τον καθωσπρεπισμό και τον κομφορμισμό, απελευθερώνεται από τη θωράκιση του εγώ και από την εξάρτηση από το Υπερεγώ και τη Συμβολική Τάξη, την εξουσία.
Καθώς η επιστημονική γνώση έχει προοδεύσει τόσο εκπληκτικά στη σύγχρονη εποχή, με αποτέλεσμα να έχουν ανατραπεί οι παραδοσιακές αντιλήψεις για την αιτιότητα και την εγκυρότητα-σταθερότητα των φυσικών νόμων και μοντέλων για τον κόσμο, όπου η αλήθεια τους σχετικοποιείται και απομυθοποιείται, τι νόημα έχει να υπάρχει ακόμη στις μέρες μας η τυπική εκπαίδευση; Τι νόημα έχει η μάθηση της τυποποιημένης γνώσης, η παπαγαλία, η παραδοσιακή πειθαρχία και η υπακοή στην αυθεντία του δασκάλου και του σχολικού εγχειριδίου;
Η γνώση και η κατανόηση της σύγχρονης απροσδιοριστίας, της πιθανοκρατίας, της μη-αιτιότητας, της κατάρρευσης του ντετερμινισμού και της ευθύγραμμης εξέλιξης των γεγονότων, της υποχώρησης του νευτώνειου και σταθερού-μηχανικού σύμπαντος, πώς συνάδουν με τις παραπάνω παραδοσιακές, πεπαλαιωμένες και αυταρχικές αξίες, ιδέες και στάσεις ζωής; Αντίθετα, αυτό που συντονίζεται και ευνοεί τις νέες επιστημονικές αλήθειες-γνώσεις είναι η αμφισβήτηση, ο διάλογος-αντιπαράθεση, η κριτική σκέψη και η ρηξικέλευθη ματιά στα πράγματα, η μη-προκατάληψη και η αδογμάτιστη αντίληψη-σκέψη. Δηλαδή το παιχνίδι, ως φιλοσοφική στάση, ως αντίληψη και τρόπος ζωής θα πρέπει να είναι το κριτήριο και η πυξίδα των σύγχρονων ανθρώπων για τη ζωή τους, όπως επίσης το άνοιγμα του μυαλού στο καινούριο, στο παράδοξο, στη φαντασία. Με άλλα λόγια το πρόταγμα-όραμα της ριζοσπαστικής και ελευθεριακής παιδαγωγικής και σκέψης «να ξαναγίνουμε παιδιά» μπορεί να επαναδιατυπωθεί με νέους όρους και με βάση νέες εμπειρίες και θεωρίες, ανανεώνοντας έτσι τη δυναμική και τη σημασία του στο σήμερα.
Ναι, είναι στη φύση των παιδιών να απορούν, να ρωτούν, να αμφισβητούν, να φιλοσοφούν, να χλευάζουν την υποκρισία της εξουσίας, του καθωσπρεπισμού και του ηθικισμού των μεγάλων, να προσβάλλουν και να αντιστέκονται στην ευταξία (σε συνάρτηση με την αταξία και τη χαοτική αλήθεια της σύγχρονης επιστήμης) και των νόμων. Τα παιδιά δέχονται (είναι ανοικτά) το πρωτότυπο, το παράδοξο, το αδιανόητο, το απίθανο, το «ποιητικό», το φανταστικό.
Όμως «το παιδί είναι ο πατέρας του ανθρώπου».
iamarevi.wordpress.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου